Obserwatorzy OBWE już w 2011 sprawdzali wybory w Polsce. Czy zrealizowano ich zalecenia?

Obserwatorzy OBWE oceniali wybory parlamentarne z 9 października 2011 roku. W raporcie opublikowanym 18 stycznia 2012 roku wskazywali na problemy dotyczące polskiego systemu wyborczego. Zalecali też rozwiązać budzące wątpliwości kwestie.

Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE zajmujące się obserwowaniem wyborów na świecie sporządziło raport po wyborach parlamentarnych w Polsce. Wynotowaliśmy te kwestie, które także dziś stanowią problem, a zostały poruszone podczas obserwacji w 2011 roku.

1. Należy rozważyć możliwość zmiany systemu wyborczego w celu umożliwienia kandydatom niezależnym uczestniczenia w wyborach do Sejmu. Ponadto można ponownie rozważyć przepisy dotyczące podziału mandatów, aby stworzyć równą szansę uzyskania miejsc w Sejmie z list kandydatów startujących tylko w jednym okręgu wielomandatowym.

2. Kodeks wyborczy powinien zapewniać krajowym obserwatorom pozapartyjnym pełny dostęp do wszystkich etapów procesu wyborczego zgodnie ze zobowiązaniami OBWE.

3. Aby zapewnić nie tylko utrzymanie, lecz również wzmocnienie zaufania społecznego, PKW mogłaby rozważyć możliwość organizowania okresowych powyborczych spotkań przeglądowych urzędników administracji wyborczej wszystkich szczebli w celu omówienia najlepszych praktyk, szkoleń i potencjalnych usprawnień procesu wyborczego.

4. W celu zapewnienia jednolitości i zwiększenia bezpieczeństwa procesu wyborczego PKW mogłaby rozważyć możliwość wprowadzenia znormalizowanego formatu zaświadczeń o prawie do głosowania wystawianych przez gminy.

5. Celem zapewnienia zgodności z zasadą równego traktowania należy zmienić przepisy, tworząc jasne wytyczne i procedury dotyczące weryfikacji podpisów. Ponadto należy uściślić i odrębnie ustalić terminy składania list kandydatów, weryfikacji podpisów przez OKW i składania w PKW wniosków o wydanie zaświadczenia o rejestracji ogólnopolskiej, uwzględniając wystarczająco długi czas na sfinalizowanie kolejnych etapów.

6. Można rozważyć możliwość zmniejszenia maksymalnej liczby zarejestrowanych osób przypadających na jedną ObKW w celu zapewnienia zdolności ObKW do sprawowania kontroli nad tym procesem, zwłaszcza w przypadku dużej liczby głosujących.

7. Można rozważyć możliwość wprowadzenia do Kodeksu wyborczego przepisu umożliwiającego wydanie nowej karty do głosowania wyborcy, który przez pomyłkę ją uszkodził.

8. Jest to chyba odpowiedni moment na przeprowadzenie kompleksowego przeglądu praktyki i odpowiednich przepisów prawnych dotyczących tajności głosowania. Władze powinny również rozważyć dalsze działania na rzecz tajności głosowania, np. poprzez edukowanie wyborców i szkolenie komisji wyborczych w celu pełnego wprowadzenia w życie wszystkich procedur służących zapewnieniu tajności głosowania.

9. Książeczkowy format kart do głosowania może wymagać zmiany, ponieważ powoduje poważne opóźnienia procesu liczenia głosów.

10. Należy dokonać zmiany ścisłego brzmienia ustawy i jej interpretacji w celu zapewnienia ważności głosu we wszystkich przypadkach, gdy zamiar głosującego jest oczywisty i bezsporny, a nie tylko wówczas, gdy wybór na karcie jest zaznaczony znakiem „X”.

Jak wynika z zaleceń opublikowanych w raporcie OBWE, już wówczas zwracano uwagę na chociażby takie kwestie, jak usprawnienie pracy komisji wyborczych, pozapartyjną kontrolę głosowania, usprawnienia na rzecz zapewnienia większej tajności głosowania, generowanie problemów przez książeczkowy format kart do głosowania, czy chociażby sposoby wyeliminowania potencjalnego unieważnienia głosów np. poprzez dopisywanie na oddanych głosach dodatkowych znaków.