16 listopada 1940 roku warszawscy Żydzi zostali odcięci od reszty miasta, swoich rodzin przebywających po „aryjskiej stronie” oraz całego świata. Upokarzające odseparowanie ludności żydowskiej było pierwszym zwiastunem nadchodzącego horroru. Instytut Pamięci Narodowej jest partnerem obchodów upamiętniających 80. rocznicę zamknięcia granic warszawskiego getta. Organizatorem wydarzenia jest Muzeum Getta Warszawskiego.
Decyzję o budowie murów wokół dzielnicy dla Żydów w Warszawie podjęto w marcu 1940 r. Niemcy chcieli tym samym szczelnie oddzielić „obszar zagrożony epidemią”, jak określano tę część miasta. W połowie listopada w samym sercu Warszawy powstało otoczone murem getto, oficjalnie nazywane przez Niemców Jüdische Wohnbezirk (żydowska dzielnica mieszkaniowa). Zamknięcie jego granic nastąpiło w nocy z 15 na 16 listopada 1940 r.
Warszawskie getto funkcjonowało ponad dwa i pół roku, a jego utworzenie kosztowało życie setek tysięcy osób. Wysadzenie Wielkiej Synagogi na Tłomackiem stało się jego symbolicznym końcem. O tym, co czuli mieszkańcy getta, jak komentowali zamknięcie na niewielkiej przestrzeni, czego się obawiali i z czego czerpali nadzieję, wiemy głównie dzięki ocalałym pracom i dokumentom.
Muzeum Getta Warszawskiego we współpracy z Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce przygotowało cykl wydarzeń i publikacji przybliżających tło historyczne, nakreślających rzeczywistość mieszkańców i miasta, które z dnia na dzień zostało podzielone. W obchody włączył się Instytut Pamięci Narodowej, który od wielu lat zajmuje się badaniami nad historią Zagłady i stosunkami polsko-żydowskimi. Upowszechnianie wiedzy o losach polskich Żydów jest naszym obowiązkiem, dlatego pragniemy oddać hołd największej żydowskiej społeczności przedwojennej Europy oraz upowszechnić wiedzę o tych tragicznych wydarzeniach.
16 listopada, godz.: 13.00–16.00, Warszawa, XII LO im. H. Sienkiewicza, przy ul. Siennej 53 – w 80. rocznicę zamknięcia granic getta warszawskiego dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego Albert Stankowski, prezes Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce Artur Hofman zapraszają na uroczystość zapalenia zniczy przy murze getta.
Z uwagi na procedury bezpieczeństwa w sytuacji pandemii liczba uczestników tego wydarzenia jest ograniczona. Uroczystość będzie transmitowana na stronach: www.1943.pl i www.tskz.pl i profilach społecznościowych organizatorów.
Do 30 listopada 2020, Warszawa, Plac Grzybowski (od strony ul. Próżnej) – „Co trzeci spośród nas” – wystawa plenerowa przygotowana w 77. rocznicę wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim i 80. rocznicę zamknięcia granic getta.
Przeszło 70 archiwalnych fotografii, na 20 planszach opatrzonych komentarzem historycznym, ukazuje dzień powszedni warszawskiego getta. Prezentowane reprodukcje zdjęć pochodzą ze zbiorów najważniejszych instytucji zajmujących się badaniami nad Holokaustem, między innymi z waszyngtońskiego United States Holocaust Memorial Museum, Jad Waszem w Jerozolimie, Żydowskiego Instytutu Historycznego, a także z niemieckiego Bundesarchiv i Austriackiej Biblioteki Narodowej. Na wystawie dominują portrety oraz plany ogólne, ukazujące codzienny tłok na ulicach i targowiskach getta. Ekspozycja prezentuje ludzi organizujących samopomoc, tworzących sztukę, pracujących, modlących się. Oprócz scen z życia codziennego getta, wystawa „Co trzeci spośród nas” prezentuje najważniejsze wydarzenia historyczne, takie jak tzw. Wielka Akcja i powstanie 1943 roku. Omówione są też różne przykłady życia społecznego i ekonomicznego, od organizacji komitetów domowych czy instytucji dobroczynnych po szmugiel, stanowiący istotny element gettowej gospodarki. Do września 1939 roku ludność żydowska, w liczbie ok. 370 tys., stanowiła jedną trzecią mieszkańców Warszawy. W jednym mieście współistniały ze sobą dwa światy – polski i żydowski – różniące się wyznaniem, ubiorem, językiem i obyczajowością. Żydzi mieszkali na terenie całego miasta, ale najliczniej w rejonie ulic: Gęsiej, Świętojerskiej i Nalewek. Dla niemieckiego okupanta stanowiło to uzasadnienie utworzenia na tym terenie dzielnicy zamkniętej – największego getta w okupowanej Europie. Wystawa jest także dostępna online.
Źródło: ipn.gov.pl
