Polska 5 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 05-02-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia w powstała pierwsza zawodowa straż pożarna na ziemiach polskich; papież utworzył w Polsce Biskupstwo Polowe; wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski na posiedzeniu komisji Sejmu przedstawił plan budowy COP; Sejm wybrał Bolesława Bieruta prezydentem; premiera pierwszego odcinka serialu „Reksio”; w Świdniku zaczęły się masowe spacery w porze nadawania Dziennika TV. Urodzili się m. in. Jan Nepomucen Umiński, Aleksander Kakowski, Ignacy Chrzanowski, Roman Ingarden, Grażyna Bacewicz, Stanisław Frączysty, Kalina Jędrusik, Krystyna Radzikowska, Leszek Mądzik, Marek Barbasiewicz, Teresa Piotrowska, Krzysztof Tyniec, Piotr Trzaskalski. Zmarli natomiast: Tadeusz Bielecki, Joachim Halupczok, Michalina Wisłocka, Hubert Drapella, Kirk Douglas, Maria Szypułkowska-Chojecka oraz Wojciech Burszta.

1335 - Górowo Iławeckie otrzymało prawa miejskie.

1752 - Marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński powołał w Ostrowie Wielkopolskim pierwszą zawodową straż pożarną na ziemiach polskich.

1766 - 88-letni były król Polski i panujący książę Lotaryngii i Baru Stanisław Leszczyński doznał rozległych oparzeń w swym pałacu w Lunéville, gdy jego ubranie zapaliło się od iskry z kominka. Po długiej agonii zmarł 23 lutego.

1778 - W Czeluścinie w powiecie gostyńskim urodził się Jan Nepomucen Umiński, żołnierz, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, wojny polsko-austriackiej, kampanii rosyjskiej 1812 roku i powstania listopadowego, współzałożyciel Towarzystwa Literackiego w Paryżu.

1862 - W Dębinach koło Przasnysza urodził się Aleksander Kakowski, arcybiskup metropolita warszawski, kardynał, ostatni prymas Królestwa Polskiego.

1866 - W Stoku urodził się Ignacy Chrzanowski, historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, współzałożyciel Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej, autor „Historii literatury niepodległej Polski”; zmarł w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen w 1940 r.

1893 - W Krakowie urodził się Roman Ingarden, filozof, uczeń Edmunda Husserla, twórca krakowskiej szkoły filozoficznej, fenomenolog, badacz podstaw teorii literatury i estetyki opisowej, członek PAN, wieloletni wykładowca i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1905 - W Warszawie na VII Zjeździe Polskiej Partii Socjalistycznej powołano Organizację Spiskowo-Bojową PPS, mającą na celu osłanianie manifestacji robotniczych oraz szkolenie kadr na wypadek wybuchu antyrosyjskiego powstania. W czerwcu 1906 r. została ona przemianowana na Organizację Bojową PPS.

1909 - W Łodzi urodziła się Grażyna Bacewicz, kompozytorka, skrzypaczka; skomponowała m.in. „IV kwartet smyczkowy” i „VII Koncert skrzypcowy”, za które otrzymała międzynarodowe nagrody.

1917 - W Chochołowie urodził się Stanisław Frączysty, kurier tatrzański, żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald.

1919 - Dekretem papieża Benedykta XV w Polsce utworzone zostało Biskupstwo Polowe; pierwszym biskupem polowym mianowany został bp Stanisław Gall.

1920 - W Jaworznie-Byczynie urodził się Franciszek Szlachcic, peerelowski minister spraw wewnętrznych, wicepremier, członek Biura Politycznego KC PZPR.

1930 - W Gnaszynie (dziś dzielnica Częstochowy) urodziła się Kalina Jędrusik, aktorka znana z ról w m.in. filmach „Upał”, „Lekarstwo na miłość”, „Ziemia obiecana”; także piosenkarka, która wylansowała przeboje: „Bo we mnie jest sex”, „Do ciebie szłam”, „Mój pierwszy bal”.

1931 - We Lwowie urodziła się Krystyna Radzikowska, arcymistrzyni szachowa, 9-krotna mistrzyni Polski, uczestniczka pięciu olimpiad szachowych.

1934 – Podczas zjazdu Akcji Katolickiej w Krakowie powołano Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży.

1937 - Wicepremier i minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski na posiedzeniu Komisji Budżetowej Sejmu przedstawił plan budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP).

1942 - W Aszchabadzie urodził się Andrzej Wohl, aktor, reżyser, producent filmowy.

1943 - Początek akcji likwidacyjnej w getcie białostockim; w ciągu ośmiu dni hitlerowcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince 10 tys. ludzi, a 2 tys. zamordowali na miejscu.

1943 - Około 30 osób zginęło w spacyfikowanej przez Niemców wsi Lendo Wielkie na Lubelszczyźnie.

 1943 - W Szczecinie i prowincji Pomorze Gestapo aresztowało pod zarzutem szpiegostwa na rzecz aliantów 40 katolików, w tym 11 księży.

1945 - W Bartoszowinach na Kielecczyźnie urodził się Leszek Mądzik, scenograf, reżyser; założyciel i kierownik Sceny Plastycznej KUL; do jego najważniejszych spektakli należą m.in. „Kir”, „Powłoki”, „Źródło”.

1945 - W Przeworsku urodził się Marek Barbasiewicz, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmu „Zabij mnie, glino”.

1945 - Alfred Fiderkiewicz został prezydentem Krakowa.

 1945 - W Baryszu koło Tarnopola kureń „Bystry” Ukraińskiej Powstańczej Armii, dowodzony przez Petro Chamczuka „Bystrego” dokonał masakry 135 Polaków.

1946 - Weszła w życie umowa graniczna pomiędzy Polską a ZSRR z 16 sierpnia 1945 roku.

1947 - Sejm wybrał Bolesława Bieruta prezydentem RP.

1955 - W Tczewie urodziła się Teresa Piotrowska, polityk, od 2014 r. minister spraw wewnętrznych.

1956 - W Nowej Rudzie urodził się Krzysztof Tyniec, aktor, znany m.in. z telewizyjnego kabaretu Olgi Lipińskiej, także z seriali „Boża podszewka”, „Daleko od noszy”.

1956 - We włoskiej miejscowości Cortina d'Ampezzo zakończyły się VII Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Polska zdobyła na nich jeden medal - brąz w kombinacji norweskiej wywalczył Franciszek Gąsienica Groń.

1960 – Dokonano oblotu samolotu szkolno-treningowego PZL TS-11 Iskra.

1964 - W Łodzi urodził się Piotr Trzaskalski, reżyser filmowy, scenarzysta, autor filmów „Edi”, „Mistrz” i „Mój rower”.

1967 – Premiera telewizyjna pierwszego odcinka serialu animowanego „Reksio”, jednej z najbardziej lubianych dobranocek w historii telewizji polskiej.

1982 - Stan wojenny: w Świdniku na wezwanie władz Solidarności zaczęły się masowe spacery w porze nadawania Dziennika TV o 19.30. Z czasem do podobnej akcji przystąpili mieszkańcy innych miast.

1982 - W Londynie zmarł Tadeusz Bielecki, polityk narodowo-demokratyczny, działacz OWP, poseł na Sejm, prezes Stronnictwa Narodowego.

1985 - Z Paryża do Warszawy przyleciał szef tamtejszego Biura NSZZ „Solidarność” Seweryn Blumsztajn. Na lotnisku Okęcie unieważniono mu paszport i nakazano natychmiastowy powrót do Francji.

1990 - Premiera filmu „Marcowe migdały” w reżyserii Radosława Piwowarskiego.

1994 - W Opolu zmarł Joachim Halupczok, kolarz, mistrz świata w indywidualnym wyścigu szosowym z Chambery (1989) i wicemistrz olimpijski z Seulu (1988) w drużynowym wyścigu szosowym.

1996 - Włodzimierz Cimoszewicz został premierem RP.

2005 - W Warszawie zmarła Michalina Wisłocka, ginekolog, cytolog i seksuolog, autorka pierwszych polskich popularnonaukowych książek dotyczących seksuologii, w tym poradnika „Sztuka kochania”, którego nakład liczył w sumie 7 mln egzemplarzy.

2007 - Minister obrony narodowej Radosław Sikorski podał się do dymisji.

2008 - W Warszawie zmarł Hubert Drapella, scenarzysta i reżyser, autor filmów „Historia jednego myśliwca”, „Soból i panna” oraz popularnych seriali „Pan Samochodzik i templariusze” i „Znak orła”; żołnierz harcerskiego batalionu „Parasol”, uczestnik Powstania Warszawskiego.

2016 - W Warszawie zmarła Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama” - łączniczka i wywiadowca batalionu „Parasol” Armii Krajowej, uczestniczka wielu akcji zbrojnych AK, w tym udanego ataku na niemieckiego zbrodniarza Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji w dystrykcie warszawskim; uczestniczka Powstania Warszawskiego.

2020 – W Los Angeles zmarł Kirk Douglas, potomek polskich Żydów z Kresów dawnej Rzeczypospolitej, wybitny amerykański aktor, legenda złotej ery Hollywood, znany z takich filmów jak „Spartakus”, „Ostatni zachód słońca”, „Układ”, „Był sobie łajdak” oraz „Pasja życia”.

2021 – W Warszawie zmarł Wojciech Burszta, antropolog, kulturoznawca, eseista i krytyk kultury. Zajmował się badaniami z kręgu antropologii współczesności i kulturoznawstwa.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy