Polska 31 stycznia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 31-01-2024, 09:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia w Małopolsce nastąpiło trzęsienie ziemi o sile około 5-6 stopni w skali Richtera; oddziały brytyjskie i włoskie obsadziły tereny plebiscytowe na Górnym Śląsku; Gestapowcy rozstrzelali około 20 aresztowanych mieszkańców Jędrzejowa; łotewscy żołnierze z 15. Dywizji Grenadierów SS spalili żywcem 32 polskich jeńców; do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu przesłany został przez Jerzego Andrzejewskiego „Memoriał 101”; podjęto decyzję o sprzedaży benzyny właścicielom prywatnych samochodów. Urodzili się m. in. Piotr Ściegienny, Mariusz Zaruski, Piotr Wilniewczyc, Stanisław Sedlaczek, Jacek Chmielnik, Stefan Majewski, Jacek Chmielnik. Zmarli natomiast: Jerzy Sebastian Lubomirski, Włodzimierz Bonawentura Krzyżanowski, Eligiusz Niewiadomski, Stefania Sempołowska, Władysław Koba, Leopold Rząsa, Mieczysław Voit, Andrzej Szczepkowski, Jan Mulak, Nina Andrycz oraz Zbigniew Kurtycz.

1259 – W Małopolsce miało miejsce trzęsienie ziemi o sile szacowanej na około 5-6 stopni w skali Richtera.

1667 - We Wrocławiu zmarł książę Jerzy Sebastian Lubomirski, marszałek wielki koronny, hetman polny koronny, przywódca rokoszu.

1676 - Na Wawelu pochowano królów Jana II Kazimierza Wazę i Michała Korybuta Wiśniowieckiego.

1797 - W Wiedniu urodził się Franciszek Schubert, muzyk, kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce; autor m.in. Symfonii c-moll „Tragicznej”.

1801 - W Bilczy koło Kielc urodził się Piotr Ściegienny, katolicki ksiądz, działacz niepodległościowy i chłopski.

1867 - W Dumanowie koło Kamieńca urodził się Mariusz Zaruski, żołnierz Legionów Polskich, generał WP, założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR), jeden z pionierów polskiego narciarstwa i taternictwa zimowego, organizator polskiego żeglarstwa morskiego; aresztowany przez NKWD zmarł w 1941 r. sowieckim więzieniu.

1887 - W guberni irkuckiej urodził się Piotr Wilniewczyc, inżynier, konstruktor broni strzeleckiej, współtwórca m.in. pistoletu Vis i pistoletu maszynowego Mors; po II wojnie światowej zaprojektował pistolety Wir i RAK.

1887 - Zmarł Włodzimierz Bonawentura Krzyżanowski, amerykański generał pochodzenia polskiego, uczestnik antypruskiego powstania w Wielkopolsce (1846) i amerykańskiej wojny secesyjnej, w tym bitwy pod Gettysburgiem.

1892 - W Kołomyi urodził się Stanisław Sedlaczek, harcmistrz, w czasie II wojny światowej założyciel i naczelnik konspiracyjnego Harcerstwa Polskiego (Hufców Polskich); zamordowany w KL Auschwitz w sierpniu 1941 r.

1895 - W Dobrocicach w powiecie sandomierskim urodził się Stanisław Młodożeniec, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

1907 - W Warszawie organizacja Bojowa PPS dokonała udanego zamachu na funkcjonariusza rosyjskiej tajnej policji politycznej Ochrany Wiktora Gruena.

1915 - I wojna światowa: Pod Bolimowem Niemcy przeprowadzili pierwszy atak chemiczny, skierowany przeciwko wojskom rosyjskim.

1920 - W Wilnie urodziła się Danuta Bieńkowska, pisarka, autorka powieści dla młodzieży, tłumaczka.

1920 - Oddziały brytyjskie i włoskie obsadziły tereny plebiscytowe na Górnym Śląsku i w rejonie Olsztyna.

1923 - Na stokach warszawskiej Cytadeli wykonano wyrok śmierci na Eligiuszu Niewiadomskim, zabójcy prezydenta RP Gabriela Narutowicza. Zażądał, by umrzeć nieprzywiązanym do słupa bez zawiązanych oczu. Jego ostatnie słowa brzmiały: „Ginę za Polskę, którą gubi Piłsudski!”.

1923 - Katastrofa w kopalni „Heinitz” (Rozbark) w Bytomiu - w wyniku wybuchu metanu zginęło 145 górników.

1925 - W „Kurjerze Warszawskim” ukazała się pierwsza polska krzyżówka.

1937 - W Radomiu rozpoczął się XXIV Kongres PPS.

1939 - Premiera filmu Henryka Szaro „Kłamstwo Krystyny” z Elżbietą Barszczewską, Kazimierzem Junoszą - Stępowskim i Jerzym Śliwińskim w rolach głównych.

1944 - Gestapowcy rozstrzelali w Miąsowej około 20 aresztowanych mieszkańców Jędrzejowa w ramach odwetu za wysadzenie przez oddział „Barabasza” odcinka torów na trasie Miąsowa-Sobków.

1944 - W Warszawie zmarła Stefania Sempołowska, działaczka społeczna i oświatowa, pedagog, publicystka, pisarka.

1945 - Armia Czerwona zajęła miasta: Barczewo, Barlinek, Bisztynek, Dębno, Kędzierzyn, Kostrzyn nad Odrą, Leszno i Ścinawa.

 

1945 - Na plaży w Palmnicken (obecnie Jantarnyj w obwodzie kaliningradzkim) Niemcy rozstrzelali kilka tysięcy więźniów jednej ze wschodniopruskich filii obozu koncentracyjnego KL Stutthof.

 

1945 - W trakcie walk o Wał Pomorski we wsi Podgaje łotewscy żołnierze z 15. Dywizji Grenadierów SS (1. łotewskiej) spalili żywcem 32 polskich jeńców z 4. kompanii 3. pułku piechoty 1. Dywizji WP.

 

1946 - Oddział Pogotowia Akcji Specjalnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Romualda Rajsa ps. „Bury” dokonał w lesie koło miejscowości Puchały Stare na Podlasiu mordu na 30 chłopach białoruskich.

 

1947 - Przed Sądem Okręgowym w Gdańsku zakończył się drugi proces załogi Stutthofu. 10 oskarżonych skazano na karę śmierci, a 14 na kary od 3 lat do dożywotniego pozbawienia wolności.

1949 - W więzieniu na Zamku w Rzeszowie zostali zamordowani Władysław Koba ps. Marcin - kpt WP, żołnierz AK, prezes Okręgu WiN Rzeszów i jego zastępca, Leopold Rząsa ps. Wacław.

 

1953 - W Łodzi urodził się Jacek Chmielnik, aktor, reżyser teatralny; znany m.in. z filmów Juliusza Machulskiego „Vabank” i „Kingsajz”.

1956 - W Bydgoszczy urodził się Stefan Majewski, piłkarz, srebrny medalista mistrzostw świata w Hiszpanii (1982), trener, działacz sportowy.

1974 - W Los Angeles zmarł Samuel Goldwyn, urodzony w Warszawie, producent filmowy, współzałożyciel wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer.

1976 - Do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu przesłany został przez Jerzego Andrzejewskiego „Memoriał 101”, zawierający protest środowiska twórców przeciwko zmianom w Konstytucji PRL ograniczającym prawa obywatelskie. Inicjatorami „Memoriału” byli Wiktor Woroszylski i Jacek Bocheński, listem przewodnim do Marszałka opatrzył go Jerzy Andrzejewski. Wśród osób, które go podpisały byli Miron Białoszewski, Adam Ważyk, Kazimierz Brandys, Andrzej Kijowski, Andrzej Drawicz, Jerzy Ficowski, Kornel Filipowicz, Stefan Kisielewski, Leszek Kołakowski, Ryszard Krynicki, Jacek Kuroń, Adam Michnik, Halina Mikołajska, Krzysztof Pomian, o. Jacek Salij, Antoni Słonimski, Julian Stryjkowski, Jan Józef Szczepański, ks. Jan Zieja.

1976 - Założono przedsiębiorstwo armatorskie Polska Żegluga Bałtycka.

1980 - Sejm PRL przyjął ustawę o godle, barwach i hymnie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz ustawę o utworzeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego - instytucja rozpoczęła działalność dopiero 1 września tego roku.

1981 - Premiera filmu dokumentalnego „Robotnicy `80” Andrzeja Chodakowskiego i Andrzeja Zajączkowskiego, przedstawiającego sierpniowy strajk w Stoczni Gdańskiej i negocjacje z Komisją Rządową.

1982 - Przeprowadzona została satelitarna transmisja filmu „Let Poland be Poland” („Żeby Polska była Polską”), wyprodukowanego przez US Departament of Information; film obejrzało ok. 185 milionów ludzi z 50 krajów.

1982 - Stan wojenny: Władze podjęły decyzję o wznowieniu sprzedaży benzyny właścicielom prywatnych samochodów.

1983 - Premiera filmu Andrzeja Wajdy „Danton” z Gerardem Depardieu w roli tytułowej i Wojciechem Pszoniakiem w roli Maksymiliana Robespierre.

1985 - W Monachium zmarł Józef Mackiewicz, prozaik, publicysta, autor książek „Kontra”, „Droga donikąd”, „Nie trzeba głośno mówić”, „Lewa wolna”; w maju 1943 r., po odkryciu w Katyniu grobów oficerów polskich zamordowanych przez Sowietów, na zaproszenie niemieckie i za zgodą władz Polskiego Państwa Podziemnego udał się do Katynia jako obserwator ekshumacji zwłok, opisał to w książce „Katyń: zbrodnia bez sądu i kary”.

1987 - W Warszawie zmarł Julian Antonisz (właśc. Antoniszczak), plastyk, kompozytor, twórca eksperymentalnych filmów animowanych.

1991 - W Warszawie zmarł Mieczysław Voit, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Krzyżacy”, „Matka Joanna od Aniołów” oraz serialu „Alternatywy 4”.

1997 - W Warszawie zmarł Andrzej Szczepkowski, aktor, reżyser teatralny, pedagog warszawskiej PWST; zagrał m.in. w filmach „Obywatel Piszczyk”, „Awantura o Basię”, „Jezioro Bodeńskie” oraz w serialu telewizyjnym „Wojna domowa”.

2005 - W Warszawie zmarł Jan Mulak, lekkoatleta, trener, działacz RPPS i PPS, uczestnik Powstania Warszawskiego; współtwórca polskiej reprezentacji lekkoatletycznej, tzw. Wunderteamu; działacz PKOl.

2014 - W Warszawie w wieku 102 lat zmarła Nina Andrycz, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, nazywana „wielką damą polskiego teatru”; autorka tomików poezji i powieści.

2015 - Zmarł Zbigniew Kurtycz, piosenkarz, kompozytor, żołnierz 2. Korpusu, wykonawca wielu przebojów, m.in. piosenki „Cicha woda”.

2018 – W Warszawie zmarł Jerzy Jedlicki, socjolog, historyk, badacz dziejów polskiej inteligencji i działacz opozycji w okresie PRL-u, autor takich książek jak „Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym” czy „Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują”.

2022 – Zmarł Władysław Gołąb, wieloletni prezes Towarzystwa Opieki Nad Ociemniałymi w Laskach, był pierwszą osobą niewidomą w Polsce, która uzyskała uprawnienia adwokata, przyjaciel i współpracownik bł. Elżbiety Róży Czackiej.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy