Polska 30 stycznia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 30-01-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego pokonały armię Tuhaj-beja; niemieccy bojówkarze zamordowali Piotra Niedurnego; Adolf Hitler podczas przemówienia w Reichstagu zapowiedział unicestwienie Żydów w przypadku wybuchu nowej wojny; w Teatrze Narodowym po raz ostatni wystawiano „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka; Białymstoku znaleziono zwłoki księdza Stanisława Suchowolca. Urodzili się m. in. Piotr Wawrzyniak, Aleksander Gierymski, Małgorzata Braunek. Zmarli natomiast: Maria Kazimiera d’Arquien, Walery Łoziński. Wacław Gostomski, Piotr Niedurny, Benedykt Dybowski, Stefan Otwinowski, Stanisław Suchowolec, Edmund Fetting, Stefan Bałuk, Andrzej Żarnecki oraz Jadwiga Marko-Książek.

1018 - W Budziszynie zawarty został pokój pomiędzy Bolesławem Chrobrym i cesarzem Henrykiem II, kończący trwające kilkanaście lat wojny.

1260 - Tczew otrzymał prawa miejskie.

1621 - W Sarospatak urodził się Jerzy II Rakoczy, książę Siedmiogrodu, w czasie potopu szwedzkiego sojusznik Szwedów, dowódca wojsk siedmiogrodzkich, pustoszących południowo-wschodnie tereny Rzeczpospolitej.

1644 - Pod Ochmatowem wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego pokonały armię tatarską Tuhaj-beja.

1667 - W Andruszowie podpisany został polsko-rosyjski traktat rozejmowy, w którym dokonano podziału Ukrainy, na część polską - leżącą na prawym brzegu Dniepru i rosyjską – lewobrzeżną.

1716 - W Blois we Francji zmarła Maria Kazimiera d’Arquien, królowa Polski, wdowa po Janie III Sobieskim, który pieszczotliwie zwał ją Marysieńką.

1721 - W Wenecji urodził się Bernardo Belotto, zwany Canaletto, włoski malarz; w latach 1767-1780 pracował dla króla Stanisława Augusta w Warszawie.

1849 - W Wyrzece koło Śremu urodził się Piotr Wawrzyniak, ksiądz, działacz społeczny i gospodarczy.

1850 - W Warszawie urodził się Aleksander Gierymski, malarz, przedstawiciel realizmu i prekursor impresjonizmu w Polsce; twórca m.in. „Żydówki z pomarańczami”, „Święta trąbek”, „Trumny chłopskiej”.

1861 - We Lwowie, w wieku 24 lat, zmarł Walery Łoziński, pisarz i publicysta, autor m.in. powieści „Zaklęty dwór”.

1901 - W Słupi urodził się Tadeusz Bielecki, publicysta, polityk stronnictw narodowych, poseł na sejm II RP, działacz emigracyjny.

1915 - W Wiedniu zmarł Wacław Gostomski, historyk literatury, krytyk literacki.

1920 – Niemieccy bojówkarze zamordowali w Bytomiu działacza na rzecz polskości Górnego Śląska Piotra Niedurnego.

1922 - W Hadze rozpoczął działalność Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej; jego następcą od 1945 r. jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.

1927 - W Warszawie zakończył się I Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, którego zwycięzcą został rosyjski pianista Lew Oborin.

1930 - We Lwowie zmarł Benedykt Dybowski, lekarz, zoolog, badacz Syberii, działacz niepodległościowy; za udział w Powstaniu Styczniowym skazany przez władze carskie na zesłanie.

1939 - Kanclerz Rzeszy Adolf Hitler podczas przemówienia w Reichstagu zapowiedział unicestwienie Żydów w Europie w przypadku wybuchu nowej wojny.

1945 - Niemiecki statek „Wilhelm Gustloff” został zatopiony na Bałtyku przez sowiecki okręt podwodny; według różnych źródeł w wyniku zatonięcia statku zginęło od 4,5 tys. do ponad 9 tys. osób, głównie kobiet i dzieci ewakuowanych z Prus Wschodnich.

1945 - Armia Czerwona zajęła miasta: Gorzów Wielkopolski, Krajenka, Kwidzyn, Międzyrzecz i Złotów.

1947 - W Szamotułach urodziła się Małgorzata Braunek, aktorka, znana m.in. z filmowej roli Oleńki Billewiczówny w ekranizacji „Potopu” oraz Izabeli Łęckiej w serialu telewizyjnym „Lalka”.

1948 - Rozpoczęły się V Zimowe Igrzyska Olimpijskie w szwajcarskim Sankt Moritz. Startowało w nich 28 Polaków, jednak nie zdobyli oni żadnego medalu.

1948 – Przyjęto ustawę o obowiązku społecznego oszczędzania (Dz.U.1948.10.74). Jej celem było: „przyśpieszenia procesu odbudowy kraju” oraz „nadanie właściwego kierunku inwestycjom indywidualnych gospodarstw i przedsiębiorstw zgodnie z wytycznymi ogólnonarodowego planu gospodarczego”. Obowiązkowi ustawy podlegały m.in.: osoby fizyczne i prawne, podatnicy podatku gruntowego, rybacy kutrowi; z obowiązku ustawowego byli zwolnieni m.in.: Skarb Państwa, związki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa państwowe.

1953 - W Paryżu ukazał się pierwszy tom Biblioteki „Kultury”, w którym opublikowano „Trans-Atlantyk” i „Ślub” Witolda Gombrowicza.

1954 - Rolą Papkina w „Zemście” Aleksandra Fredry w teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze na deskach teatralnych zadebiutował Wiesław Gołas.

1968 - W Teatrze Narodowym w Warszawie po raz ostatni wystawiano „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka - przedstawienie zawieszono na polecenie władz partyjnych jako antysowieckie; wieczorem pod pomnikiem Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu odbyła się manifestacja studentów, w czasie której protestowano przeciwko cenzurze.

1970 - Premiera filmu „Szkice warszawskie” w reżyserii Henryka Kluby.

1976 - W Krakowie zmarł Stefan Otwinowski, pisarz, dziennikarz.

1982 - Stan wojenny: Prezydent USA Ronald Reagan ogłosił 30 stycznia 1982 r. Dniem Solidarności z Narodem Polskim.

1982 - Stowarzyszenie PAX wznowiło działalność, jego nowym przewodniczącym został Zenon Komender.

1984 - Premiera filmu „Akademia Pana Kleksa” w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego.

1989 - W Białymstoku znaleziono zwłoki księdza Stanisława Suchowolca, przyjaciela księdza Jerzego Popiełuszki, związanego z „Solidarnością”; według oficjalnego komunikatu zmarł w wyniku zatrucia tlenkiem węgla, jednak okoliczności jego śmieci do dziś budzą wątpliwości.

1990 - W Warszawie powstało Muzeum Niepodległości.

1990 - Stanisław Wyganowski został pierwszym po II wojnie światowej niekomunistycznym prezydentem Warszawy.

1990 - Po rozwiązaniu PZPR rozpoczął się zjazd założycielski Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej.

1991 - W Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbyła się prapremiera musicalu „Metro”, pierwszej prywatnej produkcji teatralnej po upadku PRL. Do dziś odbyło się ponad 1900 przedstawień „Metra”.

1998 - Podniesiono banderę na statku naukowo-badawczym Akademii Morskiej w Szczecinie MS Nawigator XXI.

2001 - W Warszawie zmarł Edmund Fetting, aktor, piosenkarz; muzyk jazzowy; wystąpił m. in. w filmach „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha”, „Śmierć prezydenta”, a także serialu „Czarne chmury”.

2003 - Szefowie dyplomacji Czech, Danii, Hiszpanii, Polski, Portugalii, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch wystosowali list popierający dążenia USA do rozbrojenia Iraku.

2014 - W Warszawie, w wieku 100 lat, zmarł gen. brygady Stefan Bałuk, „cichociemny”, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, fotografik.

2014 - W Lublinie zmarł Andrzej Żarnecki, aktor teatralny i filmowy; grał m.in. w filmach Krzysztofa Zanussiego „Struktura kryształu”, „Brat naszego Boga”.

2020 – W Gdańsku zmarła Jadwiga Marko-Książek, polska siatkarka, dwukrotna brązowa medalistka olimpijska (w 1964 i 1968), brązowa medalistka mistrzostw świata (1962), wicemistrzyni Europy (1963).

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy