Polska 29 stycznia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 29-01-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia Sejm powołał Rząd Narodowy Królestwa Polskiego; Roman Dmowski przedstawił na konferencji w Paryżu polskie postulaty odnośnie granic; początek walk o przełamanie Wału Pomorskiego; rozpoczął się strajk studentów uczelni łódzkich, który doprowadził m.in. do rejestracji NZS; uczestnicy Zjazdu PZPR przyjęli uchwałę o zakończeniu działalności partii. Urodzili się m. in. Franciszek Bohomolec, Karol Olszewski, Aleksander Brueckner, Jan Piwowarczyk, Wacław Jędrzejewicz, Roman Umiastowski, Jacek Nieżychowski, Henryk Apostel, Jan Pospieszalski, Jan Jakub Kolski, Olga Tokarczuk, Roma Gąsiorowska. Zmarli natomiast: Wacław Nałkowski, Władysław Bełza, Jan August Kisielewski, Adam Krzyżanowski, Stanisław Dygat oraz Jan Skrzek.

1402 - Król Polski Władysław II Jagiełło poślubił swą drugą żonę Annę Cylejską.

1489 – Biskup Mikołaj Tungen zapisał w testamencie 120 grzywien na odbudowę szkoły apud ecclesiae warmiensis katedralnej we Fromborku zniszczonej w latach 1453–1466. To postanowienie nie zostało zrealizowane i budynek służył jeszcze kilka lata jako dom dziekana kapituły. Zapisał także pieniądze na konserwację katedry.

1508 – Kanonik warmiński Andrzej Kopernik (starszy brat Mikołaja) uzyskał zgodę na roczny wyjazd do Włoch, aby tam szukać pomocy doświadczonych lekarzy w leczeniu choroby określanej mianem trądu.

1655 - Pod Ochmatowem doszło do bitwy pomiędzy wojskami polskimi, wspieranymi przez Tatarów, a armią kozacko-rosyjską.

1720 - Pod Witebskiem urodził się Franciszek Bohomolec, jezuita, pisarz, wydawca, współtwórca polskiego oświecenia.

1828 - Dekretem cara Mikołaja I z funduszy państwowych utworzono w Warszawie Bank Polski - centralną instytucję finansową Królestwa Polskiego.

1831 - Powstanie Listopadowe: Sejm powołał Rząd Narodowy Królestwa Polskiego z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim jako prezesem.

1846 - W Broniszowie Tarnowskim urodził się Karol Olszewski, fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pionier polskiej rentgenografii, w 1883 współautor (z Zygmuntem Wróblewskim) skroplenia tlenu i azotu.

1856 - W Brzeżanach na Ukrainie urodził się Aleksander Brueckner, filolog slawista, historyk kultury, autor „Dziejów literatury polskiej w zarysie”, „Dziejów kultury polskiej”, „Dziejów języka polskiego” i „Encyklopedii Staropolskiej”.

1876 - W Wierzbnie urodził się Adam Grzymała-Siedlecki, dramatopisarz, krytyk literacki.

1882 - W Oświęcimiu urodził się Tadeusz Makowski, malarz, grafik; przedstawiciel Ecole de Paris, większość swojego życia tworzył w Paryżu.

1889 - W Brzeźnicy w powiecie wadowickim urodził się Jan Piwowarczyk, ksiądz, etyk, publicysta, działacz Chrześcijańskiej Demokracji; rektor seminarium duchownego w Krakowie (1939-1944); współzałożyciel „Tygodnika Powszechnego”, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1893 - W Spiczyńcach na Ukrainie urodził się Wacław Jędrzejewicz, żołnierz Legionów Polskich i POW, dyplomata, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (1934-1935); współzałożyciel Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku; autor prac historycznych i wspomnień.

1893 - W Warszawie urodził się Roman Umiastowski, żołnierz, historyk wojskowości, pisarz science fiction.

1911 - W Warszawie zmarł Wacław Nałkowski, geograf, pedagog i działacz społeczny.

1913 - W Warszawie z inicjatywy Arnolda Szyfmana otwarty został Teatr Polski; przedstawieniem inaugurującym jego działalność była premiera „Irydiona” Zygmunta Krasińskiego.

1913 - We Lwowie zmarł Władysław Bełza, poeta, autor utworów patriotycznych, m.in. „Katechizmu polskiego dziecka”; współzałożyciel Macierzy Szkolnej i Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza.

1918 - W Warszawie zmarł Jan August Kisielewski, dramatopisarz, eseista, krytyk teatralny, współtwórca kabaretu Zielony Balonik.

1919 - Stany Zjednoczone uznały niepodległość Polski.

1919 - Przewodniczący Polskiego Komitetu Narodowego Roman Dmowski przedstawił na konferencji w Paryżu polskie postulaty odnośnie do granicy polskiej po I wojnie światowej.

1924 - W Chlewie (Wielkopolska) urodził się Jacek Nieżychowski, dziennikarz, aktor i dyrektor Operetki Śląskiej w Gliwicach, członek Silnej Grupy Pod Wezwaniem.

1936 - We Vlissingen zawarto umowę na budowę w Holandii okrętów podwodnych ORP Orzeł i ORP Sęp.


1941 - W Bytomiu urodził się Henryk Apostel, piłkarz, trener, w latach 1993-95 selekcjoner reprezentacji Polski.

 

1943 - Niemiecka żandarmeria spacyfikowała wieś Sumin na Zamojszczyźnie, mordując około 50 osób, w większości Ukraińców.


1943 - Niemiecka żandarmeria spacyfikowała wsie Budy i Huta Dzierążyńska na Zamojszczyźnie, mordując 71 osób.

1944 - W Grodkowicach pod Krakowem oddziały Kedywu Armii Krajowej dokonały nieudanego zamachu na pociąg generalnego gubernatora Hansa Franka.

1944 - W Koniuchach (obecnie Litwa) sowieccy (rosyjscy i litewscy) i żydowscy partyzanci dokonali mordu na co najmniej 38 Polakach.

1945 - Powstała niepodległościowa organizacja konspiracyjna „Nie”, na czele której stanął gen. August Emil Fieldorf „Nil”.

1945 - Początek walk 1 Armii Wojska Polskiego o przełamanie Wału Pomorskiego – systemu niemieckich umocnień.

1945 - Armia Czerwona zajęła miasta: Dobiegniew, Drezdenko, Jordanów, Kuźnię Raciborską, Nowy Targ, Strzelce Krajeńskie i Zakopane.

1946 - Powstało państwowe przedsiębiorstwo połowów dalekomorskich „Dalmor”.

1948 - W Zabrzu urodziła się Halina Golanko, aktorka, odtwórczyni roli Ałły w serialu „Kolumbowie” i Kasi w filmie „Uciec jak najbliżej”.

1955 - W Częstochowie urodził się Jan Pospieszalski, muzyk zespołów Czerwone Gitary, Woo Boo Doo i Voo Voo, dziennikarz telewizyjny.

1955 – Otwarto „Okrąglak” w Poznaniu.

1956 - We Wrocławiu urodził się Jan Jakub Kolski, reżyser, scenarzysta; twórca takich filmów jak „Jańcio Wodnik”, „Cudowne miejsce”, „Historia kina w Popielawach”, „Pornografia”, „Las, 4 rano”.

1957 - W krakowskim areszcie przy ul. Montelupich wykonano wyrok na wielokrotnym mordercy Władysławie Mazurkiewiczu.

1962 - W Sulechowie w woj. lubuskim urodziła się Olga Tokarczuk, prozaiczka, eseistka laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018; autorka powieści „Księgi Jakubowe”, za którą dostała Literacką Nagrodę Nike, a także m.in. „Prawiek i inne czasy”, „Dom dzienny, dom nocny”, „Bieguni”, „Prowadź swój pług przez kości umarłych”.

1963 - W Krakowie zmarł Adam Krzyżanowski, ekonomista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; poseł na Sejm z list BBWR; więzień KL Sachsenhausen (1939-1940); poseł do Krajowej Rady Narodowej i Sejmu Ustawodawczego (1945-1947).

1978 - W Warszawie zmarł Stanisław Dygat, pisarz, autor powieści „Jezioro Bodeńskie”, „Pożegnania”, „Disneyland”, „Dworzec w Monachium”.

1981 - W Bydgoszczy urodziła się Roma Gąsiorowska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Sala samobójców” i „Wojna polsko-ruska”.

1981 – W Łodzi rozpoczął się strajk studentów uczelni łódzkich, który doprowadził m.in. do rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów.

1986 - Odbyło się pierwsze losowanie Super Lotka.

1990 - Uczestnicy XI Zjazdu PZPR, odbywającego się w Sali Kongresowej w Warszawie, przyjęli uchwałę o zakończeniu działalności partii; PZPR przez ponad 40 lat sprawowała w Polsce najpierw totalitarną, a następnie autorytarną władzę.

1997 - Stanisław Lem został Honorowym Obywatelem Miasta Krakowa.

1998 - Ukazało się pierwsze wydanie Naszego Dziennika.

1999 - Sekretarz Generalny NATO Javier Solana wystosował do Polski, Czech i Węgier formalne zaproszenia do przystąpienia do Traktatu Północnoatlantyckiego.

2002 - Zarejestrowano Związek Kontroli Dystrybucji Prasy.


2003 - Podczas awaryjnego lądowania w Murzasichlu został zniszczony śmigłowiec PZL W-3 Sokół należący do TOPR.

2010 - Agencja Rozwoju Przemysłu podpisała z włosko-brytyjskim producentem śmigłowców AgustaWestland umowę sprzedaży 87,62% akcji Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”.

2012 - Koncertem pod hasłem „Oto jestem” zainaugurował działalność Stadion Narodowy w Warszawie.

2015 - W Katowicach zmarł Jan Skrzek, muzyk i kompozytor bluesowy.

2019 - Gazeta Wyborcza zapowiedziała publikację bomby, która miała rozwalić PiS, faktycznie opublikowała zaledwie „kapiszon”. Tą bombą miała być informacja, że prezes Kaczyński powiedział: „Ja cię nie mogę!”.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy