Polska 27 stycznia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 27-01-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia dekretem Józefa Piłsudskiego utworzono Państwowe Urzędy Pośrednictwa Pracy; Władysław Sikorski powołał Pomocniczą Morską Służbę Kobiet; w Miechowicach i Przyszowicach wojska sowieckie dokonały masakry ludności cywilnej; w Krakowie zakończył się pokazowy proces księży kurii krakowskiej oskarżonych o szpiegostwo; pierwsze losowanie Toto-Lotka; w Warszawie rozpoczął obrady ostatni Zjazd PZPR; rząd Leszka Millera przyjął tzw. Plan Hausnera. Urodzili się m. in. Rudolf Modrzejewski, Bronisław Ziemięcki, Tadeusz Kossakowski, Maria Górczyńska, Jan Kornakowicz, Andrzej Trzebiński, Sobiesłąw Zasada, Zbigniew Rybczyński, Wojciech Klata. Zmarli natomiast: Michał Klepacz, Jerzy Turowicz, Henryk Jabłoński, Jan Błaszkiewicz, Kazimierz Smoleń, Aleksander Bednarz, Ryszard Kotys, Aleksander Krawczuk oraz Wojciech Narębski.

1792 – Sejm Wielki odebrał buławy hetmańskie przyszłym przywódcom konfederacji targowickiej Stanisławowi Szczęsnemu Potockiemu i Sewerynowi Rzewuskiemu.

1793 - II rozbiór Polski: w Kargowej na ziemi lubuskiej polska kompania piechoty obsadziła ratusz i otworzyła ogień do wkraczającego do miasta batalionu pruskiego, przeciwstawiając się zajmowaniu przez Prusaków ziem polskich.

1861 - W Bochni urodził się Rudolf Modrzejewski, syn Heleny Modrzejewskiej, inżynier i architekt, pionier budownictwa mostów wiszących, we Francji i USA znany jako Ralph Modjeski. Zbudował on w USA 40 mostów nad największymi rzekami Ameryki. Jednym z najbardziej znanych jego dzieł był most przez rzekę Delaware w Filadelfii, łączącego śródmieście z przedmieściem Camden, bardziej znany jako most Benjamina Franklina. Był on w momencie powstania (1926) jednym z największych mostów na świecie. Specjalistów zachwycało wiszące przęsło tego mostu, które miało ponad pół kilometra długości, a także stalowe pylony na których było ono zawieszone, które miały aż 110 m wysokości. Przy tym moście do dziś stoi tablica, upamiętniająca nazwisko jego twórcy - a także fakt, że był on Polakiem.

1885 - W Wilnie urodził się Bronisław Ziemięcki, polityk, działacz PPS, poseł na Sejm i minister rządów II RP, w latach 1927-33 prezydent Łodzi, zamordowany przez Niemców 22 lutego 1944 roku.

1888 - W Kiszyniowie urodził się Tadeusz Kossakowski, generał WP, cichociemny; w latach 1942-1943 szef motoryzacji i broni pancernej Armii Polskiej n Wschodzie; od 1944 r. w okupowanej Polsce, walczył w Powstaniu Warszawskim.

1899 - W Lublinie urodziła się Maria Górczyńska, aktorka teatralna i filmowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego.

1901 - W Wilnie urodził się Jan Kurnakowicz, aktor, znany m.in. z filmu „Zakazane piosenki”.

1905 - Początek strajku powszechnego w Królestwie Polskim.

1905 - Urodził się Zenon Nowak, działacz komunistyczny, wieloletni członek najwyższych władz PRL, związany z frakcją „natolińczyków” w PZPR.

1918 - W Warszawie założone zostało Polskie Towarzystwo Geograficzne.

1919 - Dekretem Józefa Piłsudskiego utworzono Państwowe Urzędy Pośrednictwa Pracy; zajmowały się one rejestracją bezrobotnych, przyznawaniem zasiłków i zapomóg oraz pośredniczeniem w znalezieniu pracy.

1922 - W Radgoszczy koło Łomży urodził się Andrzej Trzebiński, poeta, dramaturg, publicysta, redaktor naczelny „Sztuki i Narodu” (1943); rozstrzelany przez Niemców w czasie publicznej egzekucji w listopadzie 1943 r.

1929 - W Wiedniu rozpoczął się Kongres Ukraińskich Nacjonalistów, na którym powołano Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN); w skład OUN weszły struktury Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO), która przeprowadzała w Polsce akcje dywersyjne i sabotażowe, dokonała też nieudanych zamachów na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i marszałka Józefa Piłsudskiego; na czele OUN stanął płk Jewhen Konowalec, szef UWO.

1930 - W Dąbrowie Górniczej urodził się Sobiesław Zasada, kierowca rajdowy, trzykrotny mistrz Europy (1966, 1968, 1971); biznesmen.

1943 - Gen.Władysław Sikorski powołał Pomocniczą Morską Służbę Kobiet.

1945 - Oddziały Armii Czerwonej wyzwoliły niemiecki nazistowski obóz KL Auschwitz-Birkenau, w którym hitlerowcy zamordowali 1,1 mln kobiet, mężczyzn i dzieci; 90 proc. wszystkich ofiar stanowili Żydzi.

1945 - W Miechowicach i Przyszowicach na Górnym Śląsku wojska sowieckie dokonały masakry ludności cywilnej; szacuje się, że zamordowanych zostało co najmniej 240 osób. Sowieci zabijali głównie mężczyzn, w tym kilkunastoletnich chłopców i starców, a kobiety gwałcili.

1945 - W Radecznicy na Zamojszczyźnie urodził się Adam Krzemiński, dziennikarz, publicysta, od lat 70. związany z tygodnikiem „Polityka”.

 

1945 - Armia Czerwona zajęła miasta: Andrychów, Będzin, Brzeszcze, Bytom, Chełmno, Czeladź, Katowice, Kętrzyn, Mrągowo, Nowy Tomyśl, Oświęcim, Piekary Śląskie, Ryn, Sosnowiec, Świętochłowice, Trzcianka i Zbąszyń.

1949 - W Łodzi urodził się Zbigniew Rybczyński, reżyser, operator filmów animowanych i eksperymentalnych; w 1983 r. laureat Oscara za film animowany „Tango”; w latach 2009-2013 dyrektor artystyczny Centrum Technologii Audiowizualnych Ce TA we Wrocławiu.

1951 - Polska i NRD podpisały umowę o wytyczeniu w terenie granicy państwowej pomiędzy obydwoma krajami.

1953 - Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie zakończył się pokazowy proces księży kurii krakowskiej, których władze komunistyczne oskarżyły o szpiegostwo; zapadły wyroki śmierci i kary długoletniego więzienia.

1957 - Pierwsze losowanie Toto-Lotka.

1967 - Zmarł biskup łódzki Michał Klepacz; w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego w latach 1953-1956 pełnił obowiązki przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.

1967 - USA, Wielka Brytania i Związek Sowiecki podpisały Traktat o Przestrzeni Kosmicznej; w porozumieniu uznano, że kosmiczne zasoby są wspólnym dziedzictwem ludzkości.

1972 - Premiera filmu „Perła w koronie” w reżyserii Kazimierza Kutza.

1976 - W Warszawie urodził się Wojciech Klata, aktor, znany m.in. z filmów „300 mil do nieba”, „Dekalog I” oraz „Korczak”.

1989 - W willi MSW w podwarszawskiej Magdalence doszło do spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka, na którym ustalono procedurę obrad Okrągłego Stołu, ich zakres oraz termin rozpoczęcia.

1989 - W Warszawie odbył się festiwal rockowy Letnia zadyma w środku zimy, będący debiutem organizatorskim Jerzego Owsiaka.

1990 - W Sali Kongresowej w Warszawie rozpoczął obrady XI - ostatni - Zjazd PZPR, podczas którego podjęto uchwałę o zakończeniu działalności partii.

1999 - W Krakowie zmarł Jerzy Turowicz, dziennikarz, publicysta, wieloletni redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”.

2003 - W Warszawie zmarł Henryk Jabłoński, polityk, historyk; działacz PPS; żołnierz kampanii polskiej 1939 r., uczestnik walk pod Narwikiem (1940), członek polskiego ruchu oporu we Francji; minister oświaty i szkolnictwa wyższego (1966-1972); przewodniczący Rady Państwa (1972-1985); członek Biura Politycznego KC PZPR (1971-1981).

2003 - TVN rozpoczęła emisję serialu obyczajowego Na Wspólnej.

2004 – Rząd Leszka Millera przyjął tzw. Plan Hausnera. Plan zakładał m.in. likwidację „trzynastej pensji" dla osób zajmujących kierownicze stanowiska w państwie. Dodatkowe wynagrodzenia stracili m.in. prezydent, premier, ministrowie, marszałkowie Sejmu i Senatu, posłowie, senatorowie, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, RPO, prezesi NIKi NBP oraz wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast, marszałkowie województw.

2005 - Odbyły się uroczystości upamiętniające 60. rocznicę wyzwolenia przez Armię Czerwoną niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Przybyło 40 delegacji rządowych i głów państw.

2011 - Zmarł prof. Jan Baszkiewicz, prawnik, historyk i politolog, znawca epoki oświecenia oraz historii Francji.

2012 - Na antenie TVP1 został wyemitowany ostatni odcinek serialu Plebania.

2012 - W Oświęcimiu zmarł Kazimierz Smoleń, współtwórca i wieloletni dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau; więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, m.in. niemieckiego obozu KL Auschwitz.

2013 - W Warszawie zmarł Aleksander Bednarz, aktor, pedagog; przez wiele lat związany z Teatrem im. Jaracza w Łodzi.

2016 - W ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu zostali pośmiertnie uhonorowani medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata: Roddie EdmondsLois Gunden oraz Maryla i Walery Zbijewscy.

2019 – W Warszawie zmarł Antoni Zambrowski, dziennikarz, publicysta, działacz opozycji politycznej w PRL, więzień polityczny.

2021 – W Poznaniu zmarł Ryszard Kotys, aktor znany m.in. z ról w filmach „Pokolenie” Andrzeja Wajdy, „Erratum” Marka Lechkiego i „Vabank” Juliusza Machulskiego, a także z serialu „Świat według Kiepskich”. Był związany m.in. z teatrami Stefana Żeromskiego w Kielcach i Stefana Jaracza w Łodzi.

2023 – W Krakowie w wieku 100 lat zmarł prof. Aleksander Krawczuk, wybitny znawca starożytności, filolog klasyczny, od 1949 r. związany z Uniwersytetem Jagiellońskim. Był autorem licznych publikacji, w tym biografii Juliusza Cezara, Kleopatry, Konstantyna Wielkiego. Od 1986 do 1989 r. był ministrem kultury PRL.

2023 – W Krakowie zmarł prof. Wojciech Narębski, jeden z ostatnich żyjących weteranów 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, uczestnik walk o Monte Cassino, jeden z opiekunów legendarnego Misia Wojtka, zesłaniec syberyjski, popularyzator historii.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy