Polska 23 stycznia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 23-01-2024, 09:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia wojska krzyżackie urządzili wypad na warownię fromborską; rozpoczął się I Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; samolot PLL LOT Tu-134 „Władysław Reymont” nie zdołał wyhamować w trakcie lądowania na Okęciu; premiera filmu „Młode wilki 1/2”; w katastrofie samolotu CASA w Mirosławcu zginęło 16 wysokiej rangi oficerów. Urodzili się m. in. Konstanty Ildefons Gałczyński, Henryk Samsonowicz, Teresa Żylis-Gara, Michał Kleiber. Zmarli natomiast: Ferdinand Schichau, Ignacy Domeyko; Władysław Żeleński, Ryszard Peryt, Barbara Krafftówna oraz Jacek Trznadel.

1384 – Nowelizacja statutów kapituły fromborskiej dokonana przez biskupa Henryka Sorboma (1340–1401), zatwierdzona przez papieża Bonifacego IX w dniu 17.11.1393r.

1520 – Wojska krzyżackie urządzili wypad na warownię fromborską. Wyprawa nie zaskoczyła obrońców, a silnie ufortyfikowane wzgórze katedralne zdołało się obronić. Krzyżacy doszczętnie jednak spalili miasto oraz zniszczyli zabudowania zewnętrzne wzgórza katedralnego m.in. kanonie. Tego dnia spłonęła również kanonia zajmowana przez Mikołaja Kopernika; po tym wydarzeniu Kopernik przeniósł się na jakiś czas do Olsztyna.

1793 - Traktat pomiędzy cesarzową Katarzyną II i królem Fryderykiem Wilhelmem II dotyczący drugiego rozbioru Polski; Rosja zagarnęła 250 tys. km kw. z 3 mln mieszkańców, a Prusy 57 tys. km kw. zamieszkiwanych przez milion ludzi.

1858 - W Chodorowie, położonym na południe od Lwowa, urodził się Oswald Balzer, prawnik, historyk prawa, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego.

1873 - W Błaszkowej pod Jasłem urodził się Karol Irzykowski, krytyk literacki, pisarz, poeta, filmoznawca, szachista; napisał m.in. studia literackie „Czyn i słowo”, nowele „Spod ciemnej gwiazdy”, „Dziesiąta muza”.

1896 - W Elblągu zmarł Ferdinand Schichau, niemiecki przedsiębiorca, konstruktor maszyn parowych i okrętów; założyciel m.in. stoczni w Elblągu.

1889 - W Santiago zmarł Ignacy Domeyko, geolog, mineralog i inżynier górnictwa; filomata, przyjaciel Adama Mickiewicza; uczestnik Powstania Listopadowego, po jego upadku udał się na emigrację, od 1838 r. przebywał na stałe w Chile.

1905 - W Warszawie urodził się Konstanty Ildefons Gałczyński, poeta, autor „Zaczarowanej dorożki”, „Listów z fiołkiem”, „Teatrzyku Zielona Gęś”, „Kronik olsztyńskich”, poematu „Niobe”.

1919 - Wojska czechosłowackie, zrywając wcześniejsze porozumienie, zajęły polską część Śląska Cieszyńskiego, przyznanego Polsce w wyniku porozumienia z listopada 1918 r.; zapoczątkowało to walki polsko-czechosłowackie.

1920 - Grudziądz został po 147 latach przyłączony do Polski.

1921 - W Krakowie zmarł Władysław Żeleński, kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog; założyciel i pierwszy dyrektor Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie.

1927 - W Filharmonii Warszawskiej rozpoczął się I Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jego inicjatorem był pianista i pedagog Jerzy Żurawlew; w konkursie zwyciężył rosyjski pianista Lew Oborin.

1929 - Sejm Śląski podjął uchwałę o powołaniu Muzeum Śląskiego w Katowicach.

1930 - W Warszawie urodził się Henryk Samsonowicz, wybitny historyk, mediewista, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, autor ponad 20 książek, m.in. „Złota jesień polskiego średniowiecza”, „Historia Polski do roku 1795”; uczestnik obrad Okrągłego Stołu, minister edukacji w rządzie Tadeusza Mazowieckiego.

1930 - W Landwarowie koło Wilna urodziła się Teresa Żylis-Gara, śpiewaczka.

1936 - Premiera filmu „Dodek na froncie” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

1945 - W Berlinie powieszony został Helmut James von Moltke, jeden z przywódców tzw. Kręgu z Krzyżowej, niemieckiej antyhitlerowskiej grupy oporu, skazany na śmierć przez władze nazistowskie.

1945 - Armia Czerwona zajęła miasta: Grajewo, Kalisz, Ostrów Wielkopolski, Sieradz, Sławków i Śrem.

1946 - W Warszawie urodził się Michał Kleiber, specjalista w zakresie zastosowań nowoczesnych technik komputerowych w badaniach naukowych, technice i medycynie; minister nauki i informatyzacji oraz przewodniczący Komitetu Badań Naukowych (2001-2005); w latach 2007-2015 prezes Polskiej Akademii Nauk.

1948 - Sąd Okręgowy w Krakowie ogłosił wyroki w procesie personelu Plaszowa i Auschwitz-Birkenau.

1950 - Powstało podporządkowane państwu Zrzeszenie Katolików Caritas, zastępując zlikwidowaną instytucję kościelną o tej samej nazwie. Celem specjalnych komisji była likwidacja Caritas Catholica, powstałej w 1926 roku, i przejęcie jego majątku.

 

1952 - Opublikowano „Projekt Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”, który poddano „ogólnonarodowej dyskusji”; tekst ogłoszonego projektu zatwierdził wcześniej Józef Stalin, wprowadzając do niego osobiście ok. 50 poprawek.

1953 - Telewizja Polska rozpoczęła regularne nadawanie audycji - 30-minutowy program emitowano w każdy piątek o godz. 17.

1956 - Przewodniczący Głównego Komitetu Kultury Fizycznej powołał przedsiębiorstwo „Totalizator Sportowy”. Pierwsza kolektura powstała w Warszawie u zbiegu ulic: Marszałkowskiej i Wspólnej.

1980 - Samolot pasażerski PLL LOT Tu-134 „Władysław Reymont” nie zdołał wyhamować w trakcie lądowania na Okęciu, uderzył w wał ziemny i po odłamaniu prawego skrzydła stanął w płomieniach. W wypadku nikt nie zginął.

1991 - Premiera filmu „Nad rzeką, której nie ma” w reżyserii Andrzeja Barańskiego.

1998 - Premiera filmu sensacyjnego Młode wilki 1/2 w reżyserii Jarosława Żamojdy.

2000 - Premiera 1. odcinka serialu komediowego Święta wojna.

2002 - Gazeta Wyborcza opublikowała artykuł ujawniający aferę „łowców skór” w łódzkim pogotowiu ratunkowym.

2007 - W Warszawie zmarł Ryszard Kapuściński, reporter, dziennikarz, publicysta, wieloletni korespondent Polskiej Agencji Prasowej, autor m.in. „Wojny futbolowej”, „Cesarza” oraz „Podróży z Herodotem”.

2008 - W katastrofie wojskowego samolotu CASA w Mirosławcu zginęło 16 wysokiej rangi oficerów Sił Powietrznych oraz czterech członków załogi.

2011 - Na Wielkiej Krokwi w Zakopanem Kamil Stoch wygrał pierwszy w karierze konkurs Pucharu Świata.

2013 - W Warszawie zmarł prymas senior kard. Józef Glemp; osobisty sekretarz prymasa Stefana Wyszyńskiego, biskup warmiński od 1979 r.; po śmierci Prymasa Tysiąclecia w 1981 r. wyniesiony przez Jana Pawła II do godności arcybiskupa - metropolity gnieźnieńskiego i warszawskiego oraz prymasa Polski (1981-2009); od 1983 r. kardynał; przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski (1981-2004); stał na czele Kościoła katolickiego w Polsce w czasie stanu wojennego, przemian ustrojowych w 1989 r. oraz integracji z Unią Europejską.

2016 - Na przewodniczącego Sojuszu Lewicy Demokratycznej został wybrany Włodzimierz Czarzasty.

2019 – Zmarł Ryszard Peryt, reżyser teatralny, dyrektor Polskiej Opery Królewskiej; jako jedyny na świecie zrealizował wszystkie opery Mozarta oraz wszystkie dzieła sceniczne Claudio Monteverdiego. W 2009 r. założył Instytut Opery oparty na współpracy trzech uczelni artystycznych Warszawy: Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Akademii Sztuk Pięknych, Akademii Teatralnej.

2019 – Piłkarz kluby Genoa CFC Krzysztof Piątek podpisał kontrakt z A.C. Milan. W wyniku tego transferu, opiewającego na 35 mln euro, został najdroższym polskim piłkarzem w historii.

2022 – W Skolimowie zmarła aktorka Barbara KrafftównaFelicja w „Jak być kochaną” Wojciecha Hasa, Honorata z „Czterech pancernych” i Leokadia z „Banku nie z tej ziemi”; pierwsza na scenie Iwona Księżniczka Burgunda, gwiazda Kabaretu Starszych Panów.

2022 – W Warszawie zmarł Jacek Trznadel, krytyk literacki, pisarz, poeta, tłumacz, historyk literatury, działacz opozycji i autor „Hańby domowej” - zbioru wywiadów z pisarzami na temat ich stosunku do stalinizmu.

2023 – Z udziałem prezydentów Polski i Litwy - Andrzeja Dudy i Gitanasa Nausedy – oraz przedstawicieli innych narodów walczących z Rosją w latach 1863-1864 na Cytadeli w Warszawie odbyły się uroczystości z okazji 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy