Polska 22 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 22-02-2024, 09:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia w Łodzi władze carskie aresztowały Józefa Piłsudskiego; założono Polski Związek Krótkofalowców; Sejm PRL uchwalił amnestię dla więźniów politycznych; powstał pierwszy oddział antyterrorystyczny; przywrócono łączność telegraficzną ze światem. Urodzili się m. in. Dominik Merlini, Józef Kremer, Fryderyk Chopin, Oskar Kolberg, Ksawery Tartakower, Kazimierz Opaliński, Karol Bunsch, Mira Zimińska-Sygietyńska, Anna Kowalska, Katarzyna Gaertner, Bronisław Ziemięcki, Ryszard Bugaj. Zmarli natomiast: Eliasz Kobelau, Józef Kuraś, Mieczysław Jastrun, Leon Pietraszkiewicz, Tadeusz Łomnicki oraz Aleksander Doba.

1255 - Książę wrocławski Henryk III Biały nadał prawa miejskie Oleśnicy.

1472 – We Fromborku zmarł kanonik Eliasz Kobelau. Był nim od 1432 r. Na stałe rezydował na Warmii, a więc i we Fromborku, od 1447r.

1730 - W Castello we Włoszech urodził się Dominik Merlini, architekt włoskiego pochodzenia, działający w Polsce od połowy XVIII w. na dworze królewskim; prowadził m.in. budowę zespołu pałacowego w Łazienkach Królewskich oraz przebudowę Zamku Ujazdowskiego, zaprojektował pałac w Jabłonnie i Królikarnię.

1788 - W Gdańsku urodził się Arthur Schopenhauer, niemiecki filozof, autor dzieła „Świat jako wola i przedstawienie”.

1806 - W Krakowie urodził się Józef Kremer, filozof, historyk sztuki, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, współzałożyciel Akademii Umiejętności, żołnierz Powstania Listopadowego.

1810 - Według metryki chrztu, sporządzonej w kościele w Brochowie, w Żelazowej Woli koło Sochaczewa urodził się Fryderyk Chopin - największy polski kompozytor i jeden z najwybitniejszych artystów wszech czasów, którego koncerty, nokturny czy polonezy na trwałe weszły do kanonu światowej muzyki. Zdaniem Chopina i jego najbliższych dniem jego urodzin był 1 marca 1810 r.

1814 - W Przysusze urodził się Oskar Kolberg, etnograf, folklorysta, kompozytor, autor przełomowej dla polskiej etnografii pracy „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzęd, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce”.

1846 - Powstanie krakowskie: powstał Rząd Narodowy. W jego skład weszli Jan Tyssowski, Ludwik Gorzowski i Aleksander Grzegorzewski, nadzorujący pracę 5-osobowej Rady Ministrów.

1876 - W Mikluszowicach urodził się Jan Ptaśnik, historyk, mediewista, profesor uniwersytetów we Lwowie i Krakowie, wieloletni redaktor „Kwartalnika Historycznego”.

1887 - W Rostowie na Donem urodził się Ksawery Tartakower, prawnik, szachista, arcymistrz, sześciokrotny reprezentant Polski na olimpiadach szachowych, zdobywca 5 medali, w tym złotego w roku 1930; od 1939 roku przebywał na emigracji.

1890 - W Przemyślu urodził się Kazimierz Opaliński, aktor, reżyser teatralny, znany m.in. z filmów „Dwie brygady”, „Człowiek na torze”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Klub profesora Tutki”, odtwórca roli Guślarza w inscenizacji „Dziadów” w reżyserii Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym.

1897 - W Warszawie urodził się Karol Świerczewski, działacz komunistyczny, członek WKP(b); w latach 20. i 30. zajmował eksponowane stanowiska w Armii Czerwonej; w 1936 r. pod pseudonimem „generał Walter” dowodził w Hiszpanii XIV Brygadą Międzynarodową; w czasie II wojny światowej dowódca 2. Armii Wojska Polskiego (1944-1945); od 1946 r. wiceminister obrony narodowej, odpowiedzialny m.in. za represje wobec żołnierzy AK.

1898 - W Krakowie urodził się Karol Bunsch, pisarz, autor książek historycznych, publicysta, tłumacz, autor tzw. cyklu piastowskiego i trylogii o Aleksandrze Macedońskim.

1900 - W Łodzi władze carskie aresztowały za działalność w PPS Józefa Piłsudskiego - oskarżono go o kolportaż nielegalnej prasy i literatury, a także o udział w zabójstwie dwóch konfidentów; w kwietniu Piłsudski osadzony został w celi 39 - X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej.

1901 - W Płocku urodziła się Mira Zimińska-Sygietyńska, aktorka teatralna i kabaretowa, reżyser, pedagog; w 1948 r. wraz ze swym mężem Tadeuszem Sygietyńskim, kompozytorem i pedagogiem, założyła Państwowy Zespół Pieśni i Tańca „Mazowsze”, którego dyrektorem była od 1957 r.

1904 - W Oberwaltersdorf w Dolnej Austrii urodził się Franz Kutschera; nazistowski zbrodniarz; od września 1943 r. dowódca SS i policji na okręg warszawski; odpowiedzialny m.in. za masowe egzekucje uliczne; zastrzelony 1 lutego 1944 r. w Warszawie przez żołnierzy oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, którzy wykonali na nim wyrok śmierci.

1915 - I wojna światowa: Zakończyła się II bitwa nad jeziorami mazurskimi, w której wojska rosyjskie zostały pokonane przez armię niemiecką; straty rosyjskie: 56 tys. zabitych i rannych, 100 tys. żołnierzy dostało się do niewoli; straty niemieckie: 16 tys. zabitych i rannych.

1921 - W Krakowie urodził się Marek Rostworowski, historyk sztuki, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, wieloletni kustosz Muzeum Czartoryskich w Krakowie, minister kultury i sztuki.

1925 - W Warszawie założono Polski Związek Hokeja na Lodzie.

1930 – Założono Polski Związek Krótkofalowców.

1932 - W Sosnowcu urodziła się Anna Kowalska, pisarka, dziennikarka, działaczka Komitetu Obrony Robotników, autorka m.in. powieści „Pestka” i tomików poetyckich „Credo najmniejsze”, „Psalm z doliny”.

1941 – W Toronto ukazał się pierwszy numer czasopisma polonijnego „Kronika Tygodniowa”.

1942 - W Myślenicach urodziła się Katarzyna Gaertner, kompozytorka, autorka przebojów „Małgośka”, „Eurydyki tańczące”, śpiewogry „Pozłacany warkocz” i oratorium „Zagrajcie nam wszystkie srebrne dzwony”.

1944 - Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill występując w Izbie Gmin poparł sowieckie postulaty w sprawie polskiej granicy wschodniej.

1944 - Rzeź wołyńska: Oddział UPA dokonał w nocy z 22 na 23 lutego masakry 131 Polaków w Berezowicy Małej.

1944 - W ruinach warszawskiego getta rozstrzelany został Bronisław Ziemięcki, polityk, działacz PPS, poseł na Sejm i minister rządów II RP, w latach 1927-33 prezydent Łodzi.

1944 - W Gawłowie pod Sochaczewem urodził się Ryszard Bugaj, ekonomista, działacz opozycji demokratycznej; współpracownik KOR; członek Zarządu Regionu Mazowsze NSZZ „S” (1980-1981), jeden z głównych ekspertów ekonomicznych Solidarności; w stanie wojennym internowany; działacz podziemnej Solidarności; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; poseł na Sejm (1989-1997); współzałożyciel i przywódca „Solidarności Pracy” (1990); przewodniczący Unii Pracy (1993-1997).

1945 - Armia Czerwona zajęła Choszczno i Rytel.

1946 - W Warszawie urodził się Wojciech Wiszniewski, scenarzysta, reżyser, autor filmów dokumentalnych, m.in. „Robotnicy '71”, „Elementarz”, „Stolarz”.

1947 - Sejm przyjął deklarację o realizacji praw i wolności obywatelskich oraz uchwalił amnestię dla więźniów politycznych; w rzeczywistości amnestia została wykorzystana przez komunistyczne władze bezpieczeństwa do ewidencji członków niepodległościowego podziemia, z których większość następnie aresztowano.

1947 - W szpitalu w Nowym Targu zmarł mjr Józef Kuraś „Ogień”, dowódca oddziału podziemia antykomunistycznego; dzień wcześniej otoczony przez UB i KBW usiłował popełnić samobójstwo. Kuraś był żołnierzem Konfederacji Tatrzańskiej, Armii Krajowej, dowódcą oddziałów Ludowej Straży Bezpieczeństwa; od 1945 r. dowodził zgrupowaniem „Błyskawica” walczącym z władzą komunistyczną.

1960 - Urodził się Marek Kościkiewicz, muzyk, kompozytor, autor tekstów, lider zespołu DeMono.

1960 - W Warszawie rozpoczął się VI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

1963 - Rolą Iriny w „Trzech siostrach” Antoniego Czechowa w reżyserii Erwina Axera na deskach teatru Współczesnego zadebiutowała Marta Lipińska.

1965 - W Warszawie rozpoczął się VII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

1966 - Premiera filmu Katastrofa w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

1972 - W Zabrzu urodziła się Katarzyna Groniec, piosenkarka, aktorka, znana m.in. z musicalu „Metro”; od 2000 r. wydaje swoje płyty m.in. „Mężczyźni”, „Przypadki”, „Na żywo”, „Listy Julii”.

1976 - Przy Komendzie Stołecznej MO utworzono pierwszy w kraju oddział antyterrorystyczny

1978 - Podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w Lahti Józef Łuszczek zdobył złoty medal w biegu na 15 km i brązowy medal na dystansie 30 km; był pierwszym Polakiem, który został mistrzem świata w biegach narciarskich.

1982 - Stan wojenny: przywrócono łączność telegraficzną Polski ze światem.

1983 - W Warszawie zmarł Mieczysław Jastrun, poeta, eseista, tłumacz, autor m.in. „Spotkania z Salomeą”, „Pięknej choroby”.

1986 - Premiera pierwszego odcinka serialu telewizyjnego „Tulipan”.

1987 - W Warszawie zmarł Leon Pietraszkiewicz, aktor filmowy i teatralny pedagog, znany z ról w filmach „Zakazane piosenki”, „Młodość Chopina”, „Gdzie jest trzeci król?”.

1990 - Ukazał się pierwszy numer Gazety w Katowicach – regionalnego wydania Gazety Wyborczej.

1992 - W Poznaniu, podczas próby „Króla Leara”, zmarł Tadeusz Łomnicki, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów, reżyser, pedagog, założyciel i pierwszy dyrektor Teatru Na Woli w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach „Pokolenie”, „Ósmy dzień tygodnia”, „Kamienne niebo”, „Niewinni czarodzieje”, „Człowiek z marmuru”, „Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie”; największą popularność przyniosła mu rola Wołodyjowskiego w „Panu Wołodyjowskim”, „Przygodach pana Michała” oraz „Potopie”.

1998 – Utworzono Euroregion Bałtyk.

2014 – Podczas XXII Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi polska drużyna kobiet w składzie: Natalia Czerwonka, Katarzyna Bachleda-Curuś, Katarzyna Woźniak, Luiza Złotkowska – zdobyła srebrny, a drużyna mężczyzn brązowy medal w łyżwiarstwie szybkim.

2015 - Polski film „Ida” w reżyserii Pawła Pawlikowskiego zdobył Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.

2021 – Na szczycie Kilimandżaro zmarł podróżnik Aleksander Doba, który trzykrotnie samotnie przepłynął kajakiem Ocean Atlantycki. Czasopismo „National Geographic” przyznało mu tytuł Podróżnika Roku 2015.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy