Polska 21 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 21-02-2024, 17:30
Artykuł
facebook.com

Tego dnia utworzono Związek Pruski; rozpoczął się III Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; gen. Leopold Okulicki poinformował RJN o masowych aresztowaniach NKWD członków AK; Rada Ministrów powołała ORMO; oddziały UB i KBW otoczyły oddział Józefa Kurasia; Justyna Kowalczyk podczas Mistrzostw Świata zdobyła złoty medal w narciarskim biegu łączonym. Urodzili się m. in. Franciszek Łukaszczyk, Wiktor Tołkin, Andrzej Ajnenkiel, Krzysztof Kelus, Rafał Olbiński, Katarzyna Sobczyk. Zmarli natomiast: Jakub Wejher, Henryk Marconi, Juliusz Leo, Katarzyna Kobro, Henryk Arctowski, Mieczysław Żywczyński, Maria Żmigrodzka, Halina Auderska, Zdzisław Beksiński, Jacek Karpiński, Alojzy Orszulik oraz Jan Lityński.

1432 – We Fromborku zmarł kanonik Jan z Rogiedli (k. Dobrego Miasta). W 1404 r. reprezentował biskupa warmińskiego Henryka Sorboma podczas zawierania przez Polskę i Zakon Krzyżacki pokoju w Raciążku.

1440 – W Kwidzynie utworzono antykrzyżacki Związek Pruski.

1454 – Król Kazimierz IV Jagiellończyk kupił Księstwo Oświęcimskie od księcia Jana IV Oświęcimskiego.

1456 – Podczas wypadu zorganizowanego przez Krzyżaków z Królewca opanowali oni na krótko fromborskie wzgórze i wzięli do niewoli 22 żołnierzy czeskich oraz współpracującego ze Skalskim kanonika Krzysztofa Cegenberga.

1574 - W katedrze wawelskiej odbyła się koronacja Henryka III Walezego - pierwszego króla wybranego w wolnej elekcji.

1657 - Zmarł Jakub Wejher, wojewoda malborski, pułkownik wojsk Władysława IV, uczestnik bitwy pod Beresteczkiem (1651), założyciel Wejherowa.

1794 - Pod naciskiem posła rosyjskiego Osipa Igelstroma Rada Nieustająca uchwaliła redukcję stanu armii polskiej o połowę i przymusowe wcielenie zwolnionych ze służby do armii pruskiej i rosyjskiej, co stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu 12 marca insurekcji kościuszkowskiej.

1809 - W Pułtusku urodził się Teofil Kwiatkowski, malarz okresu romantyzmu.

1820 - W Honoratce w guberni kijowskiej urodził się Apollo Korzeniowski, pisarz, poeta, uczestnik konspiracji niepodległościowej, związany ze stronnictwem Czerwonych; ojciec Józefa Korzeniowskiego - Josepha Conrada.

1846 - Powstanie krakowskie: w nocy z 21 na 22 lutego w Krakowie powstańcy polscy rozpoczęli walki ze stacjonującymi w mieście oddziałami austriackimi.

1863 - W Warszawie zmarł Henryk Marconi, architekt włoskiego pochodzenia, projektant wielu znanych warszawskich budynków, m.in. Hotelu Europejskiego oraz kościołów św. Boromeusza przy ul. Chłodnej i Wszystkich Świętych na Grzybowie.

1864 - Powstanie Styczniowe: Pod Opatowem wojska rosyjskie rozbiły oddziały powstańcze dowodzone przez Apolinarego Kurowskiego.

1897 - W Zubsuche koło Zakopanego urodził się Franciszek Łukaszczyk, lekarz, pionier radioterapii onkologicznej, współzałożyciel i pierwszy dyrektor Instytutu Radowego.

1916 - I wojna światowa: Początek bitwy pod Verdun; w trwających do końca grudnia walkach zginęło ponad 300 tys. żołnierzy francuskich i niemieckich, a 400 tys. zostało rannych; żadnej ze stron nie udało się przełamać frontu.

1918 - W Krakowie zmarł Juliusz Leo, prawnik, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa; prezydent Krakowa (1904-1918), twórca tzw. Wielkiego Krakowa; pierwszy prezes Naczelnego Komitetu Narodowego (1914).

1919 - Założono klub sportowy Szombierki Bytom.

1921 - Wprowadzono poprawki do francusko-polskiego paktu sojuszniczego, uściślające jego skierowanie przeciw wszelkiemu niebezpieczeństwu ze strony ZSRR lub Niemiec.

1922 - W Tołkaczach urodził się Wiktor Tołkin, rzeźbiarz, autor m.in. monumentalnych prac na terenie obozów Stutthof i Majdanek oraz Pomnika Walki i Męczeństwa na warszawskim Pawiaku.

1927 – W Berlinie odbyła się premiera operetki Carewicz z muzyką Franza Lehára i librettem Beli Jenbacha i Heinza Reicherta na podstawie sztuki Gabrieli Zapolskiej pod tym samym tytułem.

1931 - W Warszawie urodził się Andrzej Ajnenkiel - historyk, znawca problematyki parlamentaryzmu i konstytucjonalizmu, wykładowca m.in. na uniwersytetach w Brukseli, Harwardzie, Yale, Londynie i Tybindze.

1931 - W Warszawie urodziła się Anna Milewska, aktorka teatralna i filmowa, znana z ról w filmach „Dyrektorzy”, „Jarosław Dąbrowski”, „Gdziekolwiek jesteś, jeśliś jest”; autorka tomików poetyckich.

1933 - W Niemczech utworzono sądy specjalne. Rozporządzenie w tej sprawie podpisane zostało przez kanclerza Adolfa Hitlera i wicekanclerza Franza von Papena, weszło w życie 22 lutego 1933. Sąd specjalny stanowił jedno z narzędzi wykorzystywanych przez narodowych socjalistów do likwidacji przeciwników politycznych oraz prześladowań na tle narodowościowym i etnicznym. Sądy specjalne wykorzystywane były do terroru i eksterminacji w latach okupacji niemieckiej w Polsce (1939-1945).

1937 - Rozpoczął się III Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. III miejsce zajął Witold Małcużyński, którego wyprzedziła dwójka Rosjan.

1937 - Pułkownik Adam Koc przedstawił deklarację ideową Obozu Zjednoczenia Narodowego organizacji politycznej konsolidującej część obozu piłsudczykowskiego skupionego wokół marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza.

1941 - W Warszawie władze niemieckie zlikwidowały trzy linie tramwajowe przeznaczone wyłącznie dla Żydów; zamiast nich zaczął kursować tramwaj bez numeru, oznakowany tarczą z niebiesko-białą gwiazdą Dawida.

1942 - W Warszawie urodził się Jan Krzysztof Kelus, socjolog, działacz opozycyjny, współpracownik Komitetu Obrony Robotników, autor i wykonawca piosenki niezależnej; współzałożyciel podziemnego wydawnictwa CDN, twórca Oficyny Fonograficznej CDN.

1943 - W Kielcach urodził się Rafał Olbiński, plastyk, portrecista, przedstawiciel tzw. polskiej szkoły plakatu.

1944 - Rzeź wołyńska: Ukraińscy bojówkarze (oddział partyzancki) dostali się podstępem do klasztoru karmelitów bosych w Wiśniowcu i dokonali masakry zakonników i około 180 ukrywających się tam Polaków, głównie kobiet i dzieci. Ofiary zapędzano do piwnic i tam obrzucano granatami. Część ofiar powieszono, część zabito uderzeniami metalowych przedmiotów w głowę.

1945 – Generał Leopold Okulicki poinformował Radę Jedności Narodowej (reprezentacja polityczna Polskiego Państwa Podziemnego), że masowe aresztowania NKWD na wschód od Wisły objęły ponad 30 tys. członków AK (z tego 15 tys. na Lubelszczyźnie i 12 tys. Białostocczyźnie).

1945 - W Tyczynie pod Rzeszowem urodziła się Katarzyna Sobczyk, piosenkarka, znana z przebojów „O mnie się nie martw”, „Trzynastego”, „Nie bądź taki szybki Bill”.

1945 - Komisja Główna Rady Jedności Narodowej na posiedzeniu w Podkowie Leśnej stwierdziła, że powzięte podczas konferencji jałtańskiej postanowienia, bez udziału i zgody przedstawicieli Państwa Polskiego, narzucają Polsce ciężkie i krzywdzące warunki. Protestując przeciwko jednostronności tych postanowień RJN zmuszona jest zastosować się do nich.

1945 - Armia Czerwona zajęła Czersk.

1946 - Rada Ministrów powołała Ochotniczą Rezerwę Milicji Obywatelskiej (ORMO) – organizację paramilitarną podporządkowaną MO; brała udział w pacyfikacjach protestów w okresie PRL; ORMO, która w szczytowym okresie liczyło około 400 tysięcy członków, zlikwidowana została ustawą Sejm 23 listopada 1989 roku.

1947 - We wsi Ostrowsko pod Nowym Targiem otoczony przez UB i KBW Józef Kuraś „Ogień”, próbował popełnić samobójstwo, śmiertelnie ranny, zmarł następnego dnia w szpitalu w Nowym Targu; Kuraś był żołnierzem Konfederacji Tatrzańskiej, Armii Krajowej, dowódcą oddziałów Ludowej Straży Bezpieczeństwa; od 1945 r. dowodził zgrupowaniem „Błyskawica” walczącym z władzą komunistyczną.

1951 - W Łodzi zmarła Katarzyna Kobro, rzeźbiarka.

1952 - W Warszawie urodził się Bogdan Koca, aktor, reżyser, dyrektor Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze.

1958 - W Waszyngtonie zmarł Henryk Arctowski, geograf, geolog, podróżnik, jeden z pionierów polskich badań polarnych.

1960 - W rozgrywanym w czasie zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Squaw Valley biegu łyżwiarskim na 1500 metrów kobiet na podium stanęły dwie Polki: Elwira Seroczyńska, która zdobyła medal srebrny, a Helena Pilejczyk – brązowy.

1965 - W Warszawie otwarty został nowy gmach Filharmonii Narodowej.

1969 - Premiera filmu „Człowiek z M-3” w reżyserii Leona Jeannota, z Bogumiłem Kobielą w roli głównej.

1969 - Oskarżony o udział w protestach w marcu 1968r. Antoni Zambrowski, m.in. za określenie polityki PRL wobec Kościoła mianem „Kulturkampfu”, skazany został na 2 lata więzienia.

1975 - Premiera filmu „Ziemia obiecana” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

1977 - Premiera spektaklu teatru Telewizji „Turoń” wg Stefana Żeromskiego, w reżyserii Jana Kulczyńskiego z Janem Świderskim w roli Jakuba Szeli.

1978 - W Krakowie zmarł Mieczysław Kotlarczyk, aktor, reżyser, pedagog, krytyk literacki i teatralny, twórca Teatru Rapsodycznego.

1978 - W Lublinie zmarł ks. prof. Mieczysław Żywczyński, historyk, wieloletni wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

1981 - W Warszawie zmarł Wojciech Wiszniewski, scenarzysta, reżyser, autor filmów dokumentalnych, m.in. „Robotnicy '71”, „Elementarz”, „Stolarz”.

1983 - Premiera filmu „Karate po polsku” w reżyserii Wojciecha Wójcika.

1989 - W Krakowie i Warszawie odbyły się studenckie manifestacje w obronie więzionego Vaclava Havla.

1990 – We Wrocławiu i w Legnicy zanotowano +19,7 °C, w Jeleniej Górze +19,5 °C, a w Zielonej Górze +19,0 °C.

2000 - W Warszawie zmarła Maria Żmigrodzka, historyczka, krytyczka literacka; zajmowała się pozytywizmem i romantyzmem w literaturze.

2000 - W Warszawie zmarła Halina Auderska, pisarka, dramaturg, leksykograf, autorka „Ptasiego gościńca” i „Babiego lata”; członek Rady Krajowej PRON.

2003 - W Encinitas w Kanadzie zmarła Nora Ney (właśc. Sonja Nejman), aktorka znana z ról w filmach dwudziestolecia międzywojennego: „Głos pustyni”, „Córka generała Pankratowa”, „Kobiety nad przepaścią”.

2005 - W Warszawie zamordowany został Zdzisław Beksiński - malarz, fotograf, rzeźbiarz; jego obrazy pokazywane były w prestiżowych galeriach na całym świecie, m.in. we Włoszech, Niemczech, Francji, Belgii. Jako jedyny Europejczyk ma stałą ekspozycję w muzeum sztuki w japońskiej Osace.

2008 - W Toruniu zmarła prof. Maria Jaczynowska, historyczka, badaczka dziejów starożytnego Rzymu.

2009 - Justyna Kowalczyk podczas Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym w czeskim Libercu zdobyła złoty medal w narciarskim biegu łączonym.

2010 - We Wrocławiu zmarł Jacek Karpiński, inżynier, elektronik i informatyk, twórca pierwszego polskiego mikrokomputera K-202.

2011 - W Krakowie zmarł Jerzy Nowosielski, jeden z najoryginalniejszych polskich malarzy, malował akty kobiece, martwe natury, pejzaże, obrazy abstrakcyjne; największy wpływ na jego twórczość miała sztuka bizantyjska; autor polichromii w wielu cerkwiach, m.in. w Zawierciu, Gródku Białostockim, Kętrzynie, Warszawie, Górowie Iławieckim oraz ikonostasów i obrazów sakralnych.

2011 - Premiera filmu „Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł” w reżyserii Antoniego Krauzego.

2017 – Zmarła Jolanta Klimowicz-Osmańczyk; była dziennikarką i żoną publicysty i polityka Edmunda Osmańczyka. Była też członkiem Rodziny Katyńskiej oraz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Miała 87 lat.

2019 - W Łowiczu zmarł biskup senior diecezji łowickiej Alojzy Orszulik. W stanie wojennym był poufnym negocjatorem z ramienia episkopatu między władzą a Solidarnością, a w 1989 r. obserwatorem podczas negocjacji w Magdalence i obrad Okrągłego Stołu, kawaler Orderu Orła Białego.

2021 – W okolicach Pułtuska na Mazowszu zginął Jan Lityński, działacz opozycji w okresie PRL, doradca władz NSZZ „Solidarność”, autor uchwalonego przez I Zjazd „Solidarności” Posłania do Ludzi Pracy Europy Wschodniej. W 1989 r. uczestnik obrad Okrągłego Stołu.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy