Polska 20 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 20-02-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia Sejm RP powierzył Józefowi Piłsudskiemu sprawowanie władzy do chwili uchwalenia Konstytucji; z inicjatywy Wacława Krzeptowskiego powstał kolaboracyjny Komitet Góralski; premiera serialu „Pan Samochodzik i templariusze”; Sejm TP powołał komisję ds. zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika. Urodzili się m. in. Bolesław Hryniewiecki, Jarosław Iwaszkiewicz, Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Leon Pietraszkiewicz, Ryszard Kowalczyk, Ryszard Marek Groński, Emilia Krakowska, radosław Piwowarski, Bartosz Kizierowski, Artur Boruc. Zmarli natomiast: Marcin Poczobutt-Odlanicki, Edward Likowski, Florian Marciniak, Eustachy Sapieha, Józef Mazur, Michał Waszyński, Jan Ciecierski, Marian Bublewicz, Jerzy Passendorfer, Józef Uznański, Mieczysław Chorąży oraz Stanisław Grygiel.

1444 - Mrągowo otrzymało rozszerzone prawa miejskie.

1530 - Na Wawelu odbyła się koronacja dziewięcioletniego Zygmunta II Augusta na króla Polski; został on koronowany „vivente rege” - za życia swojego ojca, króla Zygmunta I Starego.

1578 - Przed kościołem bernardyńskim św. Anny w Warszawie margrabia Jerzy Fryderyk Hohenzollern w imieniu księcia Prus Albrechta Fryderyka Hohenzollerna złożył hołd lenny królowi Stefanowi Batoremu.

1797 - W Warszawie zmarł Dominik Merlini, architekt włoskiego pochodzenia, od połowy XVIII w. działający w Polsce na dworze królewskim; prowadził m.in. budowę zespołu pałacowego w Łazienkach Królewskich, przebudowę Zamku Ujazdowskiego, zaprojektował także pałac w Jabłonnie i Królikarnię.

1809 - Po długotrwałym oblężeniu, wojska napoleońskie zmusiły obrońców Saragossy do poddania miasta; w wyjątkowo krwawych i zaciekłych walkach brały udział trzy pułki Legii Nadwiślańskiej pod dowództwem płk Józefa Chłopickiego.

1810 - W Dyneburgu zmarł Marcin Poczobutt-Odlanicki, matematyk, astronom, jezuita, rektor Szkoły Głównej Litewskiej (1780-1799), członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk i brytyjskiej Królewskiej Akademii Nauk.

1814 - W Hermanowicach urodził się Maciej Bogusz Stęczyński, podróżnik, poeta, rysownik, znawca Tatr, autor m.in. albumów „Okolice Galicji” i „Tatry w dwudziestu czterech obrazach”.

1846 - W nocy z 20 na 21 lutego rozpoczęło się powstanie krakowskie, które zakończyło się utratą autonomii Krakowa; w listopadzie 1846 r. miasto wcielono do Austrii.

1849 - W Warszawie zmarł Leon Barszczewski, fotograf etnograf, dokumentalista kultury Azji Środkowej, pułkownik armii rosyjskiej.

1856 - Otwarto pierwszy odcinek Kolei Galicyjskiej - dwutorową trasę Kraków-Dębica.

1875 - W Międzyrzecu Podlaskim urodził się Bolesław Hryniewiecki, botanik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel i wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Botanicznego, dyrektor Ogrodu Botanicznego UW.

1877 - W Totmie w północnej Rosji urodził się Antoni Wiwulski, rzeźbiarz, architekt; autor Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie i Pomnika Trzech Krzyży w Wilnie.

1894 - W Kalniku koło Kijowa urodził się Jarosław Iwaszkiewicz, poeta, prozaik, dramatopisarz, tłumacz i eseista; w PRL wieloletni prezes Związku Literatów Polskich, autor m.in. powieści „Sława i chwała”, „Czerwone tarcze”, „Kochankowie z Marony”, opowiadań „Panny z Wilka”, „Brzezina” oraz licznych wierszy, listów, wspomnień i biografii muzyków.

1894 - W Rzeszowie urodził się Mieczysław Boruta-Spiechowicz, generał WP; dowódca 5 Dywizji Piechoty Armii Polskiej w Związku Sowieckim (1941-1942), następnie dowódca I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii (1943-1945); jeden z założycieli w 1977 r. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).

1899 - W Warszawie urodził się Leon Wójcikowski, tancerz, choreograf, solista Les Ballets Russes Sergiusza Diagilewa i baletu Anny Pawłowej, kierownik Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, profesor warszawskiej PWST.

1907 - W Warszawie urodził się Leon Pietraszkiewicz, aktor filmowy i teatralny pedagog, znany z ról w filmach „Zakazane piosenki”, „Młodość Chopina”, „Gdzie jest trzeci król?”.

1915 - W Poznaniu zmarł Edward Likowski, arcybiskup gnieźnieński i poznański, prymas Polski.

1919 - Sejm RP podjął uchwałę, w której powierzał Józefowi Piłsudskiemu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa do czasu uchwalenia Konstytucji, ograniczając jednak bardzo poważnie jego władzę (tzw. Mała Konstytucja). 14 grudnia 1922 roku Piłsudski przekazał władzę wybranemu przez Zgromadzenie Narodowe, na mocy konstytucji marcowej, pierwszemu prezydentowi RP Gabrielowi Narutowiczowi.

1920 - Założono klub piłkarski Śląsk Świętochłowice.

1922 - Sejm Wileński podjął uchwałę o przyłączeniu Wileńszczyzny do Polski, tym samym unieważnił traktat litewsko-bolszewicki z 1920 r.

1932 - Na okręcie podwodnym „Żbik”, wybudowanym we Francji, podniesiona została polska bandera.

1937 - W Rząśniku koło Pułtuska urodził się Ryszard Kowalczyk, fizyk, nauczyciel akademicki. W październiku 1971 r. - w przeddzień akademii z okazji rocznicy powstania Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa - wspólnie z bratem Jerzym wysadził w powietrze aulę Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.

1938 - Początek kilkudniowej wizyty premiera Prus Hermanna Goeringa w Polsce.

1939 - W Łańcucie urodził się Ryszard Marek Groński - satyryk, felietonista, poeta, autor książek „Nauka pływania dla topielców”, „Suche oczy”, „Jeż na kaktusie”.

1939 - W Poznaniu urodził się Józef Robakowski, artysta multimedialny, autor filmów, zapisów wideo, cykli fotograficznych, rysunków, instalacji; historyk sztuki, nauczyciel akademicki.

1939 - W Berdyczowie urodziła się Antonina Girycz, aktorka filmowa i teatralna, znana z ról w filmach „Katastrofa”, „Polowanie na muchy” oraz seriali „Czterdziestolatek” i „Dziewczyna z Mazur”.

1940 - W Poznaniu urodziła się Emilia Krakowska, aktorka filmowa i teatralna, niezapomniana Jagna z serialu „Chłopi” Jana Rybkowskiego.

1940 - W Zakopanem rozpoczęła się trzecia metodyczna konferencja Gestapo-NKWD.

1942 - W szpitalu więziennym Moabit w Berlinie, według innych źródeł w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, zmarł ks. biskup Juliusz Bursche, teolog, działacz narodowy, superintendent Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce.

1942 - W Poznaniu oddział składający się z żołnierzy AK i mieszkańców poznańskiego Chwaliszewa przeprowadził dywersyjno-sabotażową akcję „Bollwerk”; w jej wyniku podpalono niemieckie magazyny, w których spłonęły niemieckie mundury, żywność i broń.

1942 - Z inicjatywy Wacława Krzeptowskiego, który został jego przewodniczącym, powstał kolaboracyjny Goralisches Komitee (pol. Komitet Góralski), będący namiastką władzy samorządowej Goralenvolku.

1943 - Rada Narodowa RP w Londynie podjęła jednomyślnie uchwałę, w której oświadczała „że integralność obszaru Rzeczypospolitej Polskiej w jej granicach z dnia 1 września 1939 r. oraz jej suwerenność są nienaruszalne i niepodzielne”.

1943 - W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie „Walki Młodych”, konspiracyjnego organu prasowego Związku Walki Młodych.

1944 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen, wraz z grupą wielkopolskich harcerzy, został zamordowany Florian Marciniak, naczelnik Szarych Szeregów. Został aresztowany 6 maja 1943 roku w Warszawie przez gestapo, był torturowany podczas przesłuchań.

1945 - Armia Czerwona zajęła Krosno Odrzańskie.

1948 - Uruchomiono pierwszą po wojnie linię promową na trasie Świnoujście-Trelleborg (Szwecja).

1948 - W Olszówce Dolnej koło Bielska-Białej urodził się Radosław Piwowarski, reżyser, scenarzysta; autor filmów „Yesterday”, „Kochankowie mojej mamy”, „Marcowe migdały”, „Pociąg do Hollywood” oraz serialu „Jan Serce”.

1957 - Pierwsze posiedzenie Sejmu PRL II kadencji. Marszałkiem Sejmu wybrany został Czesław Wycech. Aleksander Zawadzki objął stanowisko przewodniczącego Rady Państwa. Misję utworzenia nowego rządu powierzono Józefowi Cyrankiewiczowi.

1963 - W Nairobi zmarł Eustachy Sapieha, ziemianin, dyplomata, minister spraw zagranicznych II RP, poseł na Sejm z list BBWR.

1965 - W Madrycie zmarł Michał Waszyński, reżyser i scenarzysta filmowy; jeden z najpopularniejszych twórców międzywojennego kina polskiego; autor filmów „Jego ekscelencja subiekt”, „Pieśniarz Warszawy”, „Antek policmajster”, „Bohaterowie Sybiru”, „Znachor”, „Dybuk”, „Włóczęgi”, „Wielka droga”.

1966 - W Krakowie powstał „Teatr STU”, założony przez Krzysztofa Jasińskiego.

1971 - Wszedł do służby okręt hydrograficzny ORP Kopernik.

1972 - W Myszkowie urodziła się Magdalena Cielecka, aktorka filmowa i teatralna; wystąpiła m.in. w filmach „Pokuszenie”, „Egoiści”, „Samotność w sieci”, „Zakochani”, „Katyń”, „Wenecja”, „Córki dansingu”.

1972 - Premiera serialu telewizyjnego „Pan Samochodzik i templariusze” w reżyserii Huberta Drapelli, zrealizowanego na podstawie powieści Zbigniewa Nienackiego.

1974 - Premiera filmu Stanisława Różewicza „Drzwi w murze” ze Zbigniewem Zapasiewiczem w roli głównej.

1977 - W Warszawie urodził się Bartosz Kizierowski, pływak, dwukrotny mistrz Europy, dwukrotny brązowy medalista mistrzostwa świata.

1977 - We Wrocławiu zmarł Józef Mazur, fizyk, specjalista fizyki niskich temperatur, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, kapitan lotnictwa i squadron leader RAF, współautor systemu intensywnego rozpraszania mgły FIDO.

1980 - W Siedlcach urodził się Artur Boruc, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski, uczestnik finałów mistrzostw świata (2006) i mistrzostw Europy (2008); zawodnik m.in. Legii Warszawa, Celticu Glasgow, Fiorentiny i Southampton FC.

1981 - Rada Ministrów powołała Komitet do spraw Współpracy ze Związkami Zawodowymi. Na jego czele stanął wicepremier Mieczysław F. Rakowski.

1982 - Stan wojenny: wznowiono wydawanie tygodnika „Polityka”.

1982 - W gdańskiej Stoczni Północnej zwodowano okręt hydrograficzny ORP Arctowski.

1987 - W Warszawie zmarł Jan Ciecierski, aktor, reżyser, autor pamiętników, znany m.in. z ról w filmach „Pierwsze dni”, „Aktorzy prowincjonalni”, „Dyrygent”.

1993 - W Lądku Zdroju na skutek obrażeń odniesionych w wyniku wypadku samochodowego zmarł Marian Bublewicz, kierowca rajdowy.

2003 - W Skolimowie zmarł Jerzy Passendorfer, reżyser, scenarzysta; twórca filmów „Zamach”, „Ostatnie dni”, „Kierunek Berlin”, „Barwy walki” oraz serialu „Janosik”.

2003 - W Krakowie zmarł Jan Józef Szczepański, pisarz, tłumacz, scenarzysta filmowy, reporter, wieloletni prezes Związku Literatów Polskich; uczestnik kampanii 1939 r., oficer AK; autor m.in. powieści „Portki Odysa”, „Polska jesień”, „Pojedynek”, „Ikar”, „Wyspa”; opowiadań „Dzień bohatera”, „Motyl”, „Za przełęczą”, „Trzy czerwone róże”, „Historyjki” oraz „Dziennika” obejmującego lata 1945-2002; do jego najbardziej znanych zbiorów reportaży należą „Zatoka Białych Niedźwiedzi”, „Trzy podróże” i „Przed nieznanym trybunałem”.

2006 - W Warszawie zmarł Lucjan Wolanowski, dziennikarz PAP, reporter, pisarz, podróżnik, autor m.in. książek: „Klejnot Korony. „Reporter w Hongkongu w godzinach zarazy”, „Dalej niż daleko”, „Poczta do Nigdy - Nigdy”, „Upał i gorączka”, „Westchnienie za Lapu – Lapu”.

2009 - Sejm RP powołał Komisję śledczą do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika.

2010 – Podczas XXI Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Vancouver Adam Małysz zdobył srebrny medal w konkursie na dużej skoczni.

2012 - W Zakopanem zmarł Józef Uznański, przewodnik tatrzański w czasie II wojny światowej kurier ZWZ-AK, po wojnie ratownik górski, jeden z pierwszych ratowników pracujących z psem specjalnie przeszkolonym do odnajdowania ofiar lawin.

2021 – Zmarł prof. Mieczysław Chorąży, pionier nowoczesnej onkologii, powstaniec warszawski, nauczyciel kilku pokoleń lekarzy, kawaler Orderu Orła Białego.

2023 – Rzymie zmarł prof. Stanisław Grygiel, filozof i filolog, publicysta katolicki bliski przyjaciel i współpracownik św. Jana Pawła II. W latach 1980–1983 był dyrektorem Polskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy