Polska 19 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 19-02-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia w Bydgoszczy odczytano dekret o utworzeniu Księstwa Warszawskiego; powołano Polski Komitet Plebiscytowy pod kierownictwem Wojciecha Korfantego; Heinrich Himmler wydał rozkaz o przewiezieniu w celu germanizacji polskich dzieci; Ronald Reagan zniósł sankcje wobec PRL-u; Wojsku Polskim wprowadzono dewizę „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Urodzili się m. in. Mikołaj Kopernik, Zygmunt Krasiński, Konrad Prószyński, Maciej Rataj, Aniela Menkesowa, Konrad Guderski, Władysław Bartoszewski, Andrzej Strejlau, Stefania Toczyska, Łukasz i Paweł Golcowie. Zmarli natomiast: Ignacy Raczyński, Alfred Chłapowski, Leonard Buczkowski, Samuel Willenberg oraz Danuta Szaflarska.

1457 - Prawa miejskie otrzymały Skierniewice.

1473 - W Toruniu urodził się Mikołaj Kopernik, astronom, kanonik, prawnik, matematyk, lekarz, ekonomista, kanonik. Jego najważniejszym dziełem jest traktat „O obrotach sfer niebieskich”, w którym opisał heliocentryczną wizję wszechświata; teoria ta stała się jedną z najważniejszych rewolucji naukowych w dziejach ludzkości. Od 2020 r. rocznica jego urodzin obchodzona jest jako Dzień Nauki Polskiej. Był najmłodszym dzieckiem kupca Mikołaja i Barbary Watzenrode, siostry późniejszego biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrodego. Miał brata Andrzeja, także kanonika warmińskiego, oraz siostry Barbarę i Katarzynę.

1489 – Biskupem warmińskim został wybrany Łukasz Watzenrode, kanonik fromborski, wuj Mikołaja Kopernika.

1594 - W Uppsali król polski Zygmunt III Waza został koronowany na króla Szwecji.

1654 – W Oleśnicy odbyła się egzekucja seryjnego mordercy 251 osób Melchiora Hedloffa.

1807 - Liczący 1200 powstańców z Wielkopolski i Mazowsza oraz 500 żołnierzy regularnej armii oddział pod wodzą gen. Michała Sokolnickiego zaatakował w nocy z 18 na 19 lutego Słupsk, w celu zdławienia organizowanej tam pruskiej partyzantki. W walkach w mieście zginęło około 200 Polaków i 50 Prusaków.

1807 – Na Starym Rynku w Bydgoszczy uroczyście odczytano dekret Napoleona Bonapartego o utworzeniu Księstwa Warszawskiego.

1812 - W Paryżu urodził się Zygmunt Krasiński, poeta, dramatopisarz, prozaik, filozof; autor „Nie-Boskiej komedii”, zaliczany w XIX wieku obok Juliusza Słowackiego i Adama Mickiewicza do trójki polskich „wieszczów”.

1823 - W Przemyślu zmarł arcybiskup gnieźnieński i prymas Ignacy Raczyński.

1851 - W Mińsku urodził się Konrad Prószyński, wydawca, działacz oświatowy, założyciel Towarzystwa Oświaty Narodowej; znany pod pseudonimem „Kazimierz Promyk”.

1861 - Manifest cara Aleksandra III zniósł poddaństwo chłopów w Cesarstwie Rosyjskim.

1884 - We wsi Chłopy niedaleko Lwowa urodził się Maciej Rataj, przywódca ruchu ludowego, parlamentarzysta, marszałek Sejmu (1922-1928), prezes Stronnictwa Ludowego (1935-1939); współorganizator Polskiego Państwa Podziemnego; rozstrzelany przez Niemców w 1940 r. w Palmirach.

1897 - W Łodzi urodziła się Aniela Menkesowa, malarka, graficzka, członek komitetu redakcyjnego czasopisma „Forma”, zamordowana w 1941 roku po wkroczeniu Niemców do Lwowa.

1900 - W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Konrad Guderski, inżynier wodny; podporucznik WP; w czasie I wojny światowej członek Polskiej Organizacji Wojskowej; dowódca obrony Poczty Polskiej w Gdańsku - poległ 1 września 1939 r.

1920 - Powołano Polski Komitet Plebiscytowy z siedzibą w Bytomiu, pod kierownictwem Wojciecha Korfantego.

1921 - W Paryżu podpisano polsko-francuską umowę polityczną oraz ściśle tajną konwencję wojskową, która zobowiązywała oba kraje do współdziałania na wypadek napaści ze strony Niemiec.

1921 - Powstały województwa poleskie i wołyńskie.

1922 - W Warszawie urodził się Władysław Bartoszewski, pisarz, historyk, więzień KL Auschwitz, pracownik BIP KG AK, działacz Rady Pomocy Żydom „Żegota”, uczestnik Powstania Warszawskiego; po wojnie więziony przez władze komunistyczne; w niepodległej Polsce minister spraw zagranicznych, orędownik dialogu polsko-niemieckiego i polsko-żydowskiego.

1922 - W Kruszwicy urodził się Czesław Łuczak, historyk.

1925 - W Warszawie urodził się Bogusław Choiński, poeta, scenarzysta, autor tekstów popularnych piosenek, m.in. „Alabama”, „Jedziemy autostopem”, „W siną dal”.

1928 - W szwajcarskim Sankt Moritz zakończyły się II Zimowe Igrzyska Olimpijskie. W programie pojawiła się nowa dyscyplina - skeleton, w którym rywalizacja przebiegała na torze bobslejowym. Polskę reprezentowało 28 zawodników, którzy wystartowali w narciarstwie, bobslejach i hokeju na lodzie. Najlepszą, 10. lokatę, zajął w kombinacji norweskiej Bronisław Czech.

1937 - W Warszawie urodził się Krzysztof Karasek, poeta, eseista, krytyk literacki.

1940 - W Warszawie urodził się Andrzej Strejlau, trener piłkarski, komentator sportowy; selekcjoner reprezentacji narodowej w latach 1989-1993; prowadził m.in. Legię Warszawa i grecki klub AE Larisa.

1940 - W Kościanie w niemieckim więzieniu zmarł Alfred Chłapowski, ziemianin, działacz polityczny, dyplomata; jeden z przywódców Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej, poseł na Sejm; w latach 1924-1936 ambasador RP w Paryżu.

1942 - Rozkaz Reichsfuehrera SS Heinricha Himmlera o przewiezieniu zakwalifikowanych do germanizacji polskich dzieci z domów sierot w Kraju Warty do niemieckich instytucji wychowawczych w Rzeszy.

1943 - Niemcy aresztowali Delegata Rządu RP na Kraj prof. Jana Piekałkiewicza; jego następcą został Jan Stanisław Jankowski.

1943 - Kierownictwo Walki Cywilnej skazało na kary infamii polskich aktorów występujących w niemieckim filmie propagandowym „Heimkehr” („Powrót do ojczyzny”).

1943 - W Grudziądzu urodziła się Stefania Toczyska, śpiewaczka operowa, mezzosopranistka.

1944 – Oddział UPA Maksyma Skorupskiego, wspomagany przez formację policyjną z ukraińskiej dywizji SS Galizien, dokonał zbrodni na ok. 600 polskich mieszkańcach wsi Podkamień położonej w powiecie rohatyńskim województwa stanisławowskiego - mordując okrutnie zakonników i setki niewinnych kobiet i dzieci, którzy w Klasztorze Dominikanów szukali schronienia. Według meldunku UPA wielu Polaków nie zdołano zabić, gdyż znaleźli schronienie u miejscowych Ukraińców.

1947 - Sejm uchwalił tzw. Małą Konstytucję.

1967 - W Warszawie zmarł Leonard Buczkowski, reżyser „Zakazanych piosenek” - pierwszego powojennego polskiego filmu fabularnego, „Skarbu” oraz „Przygody na Mariensztacie”, która była pierwszym polskim kolorowym filmem fabularnym.

1973 – Otwarto Planetarium w Olsztynie.

1975 - W Żywcu urodzili się Łukasz i Paweł Golcowie, muzycy, założyciele grupy Golec uOrkiestra.

1984 – W Sarajewie zakończyły się XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Wzięło w nich udział 1272 zawodników z 49 krajów. Rozegrano zawody w 39 konkurencjach w 10 różnych dyscyplinach sportowych. Najlepszy wynik pośród reprezentantów Polski osiągnęła Erwina Ryś-Ferens, która zajęła 5. miejsce w wyścigu na 1500 m w konkurencji łyżwiarstwa szybkiego.

1987 - Prezydent USA Ronald Reagan zniósł sankcje ekonomiczne wobec PRL-u ustalone po wprowadzeniu stanu wojennego.

1988 - W Telewizji Polskiej wyemitowano pierwszy odcinek serialu kryminalnego „Na kłopoty... Bednarski” w reżyserii Pawła Pitery ze Stefanem Friedmannem w roli głównej.

1990 - W Głownie zmarł Janusz Paluszkiewicz, aktor teatralny i filmowy, znany z filmów „Człowiek na torze”, „Awans”, „Znak orła” i roli Ignacego Gajdy w serialu Zbigniewa Chmielewskiego „Dyrektorzy”.

1993 – W Wojsku Polskim została wprowadzona dewiza Bóg, Honor, Ojczyzna.

2008 - W Sali Recepcyjnej ratusza w Kaliszu 22 przedstawicieli samorządów lokalnych zawarło porozumienie o współpracy w ramach aglomeracji kalisko-ostrowskiej.

2010 – Decyzją Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 112 otrzymał na cześć Mikołaja Kopernika nazwę copernicium.

2010 – Podczas XXI Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Vancouver Justyna Kowalczyk zdobyła brązowy medal w narciarskim biegu łączonym.

2016 - W Tel Awiwie zmarł Samuel Willenberg, artysta rzeźbiarz, żołnierz kampanii obronnej 1939 r., w 1942 r. aresztowany i wysłany do niemieckiego obozu zagłady w Treblince; w sierpniu 1943 r. był uczestnikiem buntu, po ucieczce działał w konspiracji; uczestnik Powstania Warszawskiego; odznaczony orderem Virtuti Militari; autor książki „Bunt w Treblince”.

2017 - W Warszawie w wieku 102 lat zmarła Danuta Szaflarska, wybitna aktorka filmowa i teatralna znana z ról w filmach „Zakazanych piosenkach”, „Skarbie”, „Pora umierać”, „Inny Świat” oraz wielu ról teatralnych. Była najdłużej pracującą i żyjącą polską aktorką. Przestała grać w wieku 101 lat; zagrała ponad 100 ról filmowych i ponad 80 ról teatralnych. Urna z jej prochami spoczęła w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy