Polska 18 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 18-02-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia odbył się ślub królowej Jadwigi z Władysławem Jagiełłą; Niemcy rozpoczęli rozkopywanie masowych mogił w Katyniu; Piotr Jaroszewicz złożył dymisję z funkcji premiera; podpisano porozumienie kończące strajk w łódzkich szkołach wyższych; odbyło się tzw. referendum uwłaszczeniowe. Urodzili się m. in. Franciszek Barss, Konstanty Hegel, Józef Szafranek, Marcelina Sembrich-Kochańska, Aleksander Krzyżanowski, Adam Brodzisz, Halina Kunicka, Leszek Aleksander Moczulski, Jacek Żemantowski, Grzegorz Schetyna. Zmarli natomiast: Bronisław Szwarce, Bronisław Prugar-Ketling, Ludwika Wawrzyńska, Stanisław Cat-Mackiewicz, kamila Skolimowska, Witold Adamek oraz Witold Paszt.

1386 - W katedrze na Wawelu odbył się ślub królowej Jadwigi z Władysławem Jagiełłą.

1574 - Do Krakowa przybył pierwszy polski król elekcyjny Henryk Walezy.

1656 - Pod Gołębiem wojska Stefana Czarnieckiego poniosły porażkę w starciu z armią szwedzką dowodzoną przez króla Karola X Gustawa.

1727 - W Toruniu urodził się Efraim Szreger, jeden z najwybitniejszych polskich architektów epoki oświecenia; twórca m.in. Pałacu Szustra w Warszawie.

1760 - W Warszawie urodził się Franciszek Barss, prawnik, publicysta, działacz polityczny okresu Sejmu Czteroletniego, dyplomata w okresie Insurekcji Kościuszkowskiej.

1799 - W Warszawie urodził się Konstanty Hegel, rzeźbiarz, autor m.in. pomnika Syrenki na warszawskim Starym Mieście.

1807 - W Gościęcinie koło Koźla urodził się Józef Szafranek, ksiądz katolicki, polski działacz społeczny i polityczny na Śląsku.

1846 - Początek buntu chłopskiego w Galicji, tzw. rabacji, której przywódcą był Jakub Szela.

1849 - W Warszawie urodził się Leon Barszczewski, topograf, geolog, podróżnik, fotograf, badacz Azji Środkowej; pułkownik armii rosyjskiej.

1858 - W Wiśniowczyku koło Tarnopola urodziła się Marcelina Sembrich-Kochańska, śpiewaczka operowa, gwiazda Metropolitan Opera w Nowym Jorku.

1895 - W Briańsku w Rosji urodził się Aleksander Krzyżanowski, „Wilk”, Komendant Okręgu Wileńskiego AK, dowódca oddziałów AK w operacji „Ostra Brama”; aresztowany przez NKWD, więziony w Związku Sowieckim do 1947 r.; po powrocie do Polski aresztowany przez UB i osadzony w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, gdzie zmarł w 1951 r.

1904 - We Lwowie zmarł Bronisław Szwarce, działacz niepodległościowy stronnictwa „czerwonych”, członek Centralnego Komitetu Narodowego, więzień Szlisselburga, zesłaniec.

1906 - We Lwowie urodził się Adam Brodzisz, aktor, jeden z najpopularniejszych aktorów przedwojennego polskiego kina; wystąpił m.in. w filmach „Wiatr od morza”, „Na Sybir”, „Dziesięciu z Pawiaka”, „Uroda życia”, „Rapsodia Bałtyku” i „Bogurodzica”. W 1931 roku z Michałem Waszyńskim i Eugeniuszem Bodo założył wytwórnię filmową „B-W-B”. W czasie okupacji pracował jako kelner. Po II wojnie światowej nie był już zatrudniany w filmach. Grał za to na deskach teatru objazdowego. W 1961 roku nie wrócił z żoną do kraju z gościnnych występów w USA; żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego.

1915 - I wojna światowa: Rozpoczęła się bitwa przasnyska pomiędzy wojskami niemieckimi a rosyjskimi; straty rosyjskie wyniosły ok. 67 tys. żołnierzy, a niemieckie ok. 38 tys. żołnierzy.

1915 - W Łodzi urodził się Bolesław Piasecki, w latach trzydziestych jeden z przywódców Obozu Narodowo-Radykalnego, twórca ONR-Falanga; komendant Konfederacji Narodu (1941-1944); po aresztowaniu przez NKWD rozpoczął współpracę z władzami komunistycznymi; przewodniczący Stowarzyszenia „PAX”, członek Rady Państwa (1971-1979).

1926 - W Grodzisku Mazowieckim urodził się Janusz Zabłocki, katolicki działacz polityczny i społeczny, poseł na Sejm PRL, członek Prezydium Tymczasowej Rady PRON, podharcmistrz Szarych Szeregów.

1935 - Na dziedzińcu więzienia Plötzensee w Berlinie wykonano wyroki śmierci poprzez ścięcie toporem na agentkach polskiego wywiadu: Benicie von Falkenhayn i Renate von Natzmer. (na zdj. Renate von Natzmer, rotm. Jerzy Sosnowski von Nałęcz, Benita von Falkenayn).

1937 - Premiera komedii Leona Trystana „Piętro wyżej” z Eugeniuszem Bodo i Józefem Orwidem w rolach głównych.

1938 - We Lwowie urodziła się Halina Kunicka, piosenkarka, do jej największych przebojów należą piosenki „Niech no tylko zakwitną jabłonie”, „Lato, lato czeka”, „To były piękne dni”, „Orkiestry dęte”; wielką popularność przyniósł jej także utwór „Od nocy do nocy” nagrany do filmu „Noce i dnie”.

1938 - W Suwałkach urodził się Leszek Aleksander Moczulski, jeden z najbardziej znanych poetów polskich, autor tomików wierszy i tekstów piosenek wykonywanych m. in. przez Skaldów („Wszystko mi mówi, że mnie ktoś pokochał”, „Cała jesteś w skowronkach”, „Szanujmy wspomnienia”, „Po śniegu, po kolędzie”), Marka Grechutę („Korowód”, „Magia obłoków”), Czesława Niemena („Z pierwszych ważniejszych odkryć”), Grzegorza Turnaua („Ultima”, „Nawet”, „Kruchy świat, kruche szkło”). Moczulski napisał słowa do 7 utworów na płycie Anawa, które zespół nagrał wspólnie z Andrzejem Zauchą, a także połowę tekstów z płyty „Wołanie o słońce nad światem” zespołu Dżamble, a także słów oratorium „Nieszpory Ludźmierskie” Jana Kantego Pawluśkiewicza. Zmarł 17 grudni 2017 roku; został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.

1939 - W Stalowej Woli urodził się Jacek Żemantowski, dziennikarz sportowy, szermierz, szachista, prezes Polskiego Związku Szachowego.

1939 - Wizyta Reichsfuehrera SS i szefa policji III Rzeszy Heinricha Himmlera w Warszawie.

1940 - W Tarpnie pod Grudziądzem urodził się Ryszard Milczewski-Bruno, poeta, autor tomików „Brzegiem słońca”, „Poboki”, „Dopokąd” i wykonywanego przez Marka Grechutę wiersza „Gdzieś w nas”.

1943 - Niemcy rozpoczęli rozkopywanie masowych mogił w Katyniu.

1944 - W Ludwikówce w powiecie rohatyńskim województwa stanisławowskiego oddział UPA dokonał masakry około 200 Polaków.

1945 - W Puławach urodził się Bohdan Zadura, poeta, tłumacz, krytyk literacki.

1946 - Na mocy dekretu przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej powstał Najwyższy Trybunał Narodowy; stanęli przed nim m.in. Arthur Greiser, Ludwig Fischer, Rudolf Hoess i członkowie załogi obozu Auschwitz.

1948 - W Warszawie zmarł gen. Bronisław Prugar-Ketling, we wrześniu 1939 r. dowódca 11 Dywizji Piechoty w składzie Armii „Kraków”; w kampanii francuskiej 1940 r. dowodził 2 Dywizją Strzelców Pieszych.

1955 - W Warszawie zmarła Ludwika Wawrzyńska, nauczycielka, która 8 lutego z pożaru w baraku mieszkalnym przy ul. Włościańskiej w Warszawie uratowała czworo dzieci - najmłodsze miało sześć miesięcy, a najstarsze - 3,5 roku. Po uratowaniu dzieci poparzona Ludwika Wawrzyńska trafiła do szpitala; obrażenia były tak rozległe, że lekarze praktycznie nic nie byli w stanie zrobić.

1957 - Ukazało się pierwsze wydanie dziennika Wieczór Wybrzeża.

1960 - W Squaw Valley rozpoczęły się VIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Reprezentacja Polski wystąpiła w skromnym 13-osobowym składzie zdobywając pierwszy raz w historii dwa medale: Elwira Seroczyńska zdobyła srebrny medal i tytuł wicemistrzyni olimpijskiej, a Helena Pilejczyk brązowy. Obie zawodniczki startowały w łyżwiarstwie szybkim na dystansie 1500 metrów.

1961 - W Krakowie otwarto Sztuczne lodowisko im. Adama „Rocha” Kowalskiego.

1963 - W Opolu urodził się Grzegorz Schetyna, działacz Solidarności Walczącej i NZS; członek Kongresu Liberalno-Demokratycznego, Unii Wolności; współzałożyciel Platformy Obywatelskiej; od 1997 r. poseł na Sejm; wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2007-2009); marszałek Sejmu (2010-11), pełniący od 8 lipca do 6 sierpnia 2010 r. obowiązki prezydenta RP; od września 2014 r. do listopada 2015 minister spraw zagranicznych, w latach 2016-20 przewodniczący Platformy Obywatelskiej.

1965 - Premiera filmu Aleksandra Ścibora-Rylskiego „Późne popołudnie” z Wandą Łuczycką i Magdalena Zawadzką w rolach głównych.

1966 - W Warszawie zmarł Stanisław Cat-Mackiewicz, publicysta, pisarz, polityk konserwatywny; założyciel i redaktor naczelny wileńskiego „Słowa”; poseł z list BBWR (1928-30), następnie działacz opozycji, więzień Berezy Kartuskiej; na emigracji członek Rady Narodowej (1940-41); przeciwnik polityki gen. Władysława Sikorskiego; premier rządu RP na emigracji (1954-55); w 1956 r. wrócił do Polski; negocjując swój powrót nawiązał współpracę ze służbami specjalnymi PRL.

1968 - We Wrocławiu urodziła się Agnieszka Glińska, reżyser, scenarzystka, aktorka.

1971 - W Warszawie urodziła się Dominika Ostałowska, aktorka, znana z ról w filmach „Łagodna”, „Warszawa” i roli w serialu „M jak miłość”.

1974 – Podczas Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym w szwedzkim Falun Stefan Hula senior zdobył brązowy medal w kombinacji norweskiej.

1974 - Premiera filmu Ciemna rzeka w reżyserii Sylwestra Szyszko.

1980 - Piotr Jaroszewicz złożył dymisję z funkcji premiera; jego następcą został Edward Babiuch.

1980 - Premiera filmu Szansa w reżyserii Feliksa Falka.

1981 - W Łodzi podpisano porozumienie kończące strajk w szkołach wyższych.

1981 - Podpisano porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie; gwarancja nienaruszalności własności chłopskiej.

1982 - W Warszawie, w trakcie próby rozbrojenia, postrzelony został przez 17-letniego Roberta Ch. st. sierż. MO Zdzisław Karos, który pięć dni później zmarł.

1993 - Na Górnym Śląsku odbył się 24-godzinny strajk ostrzegawczy przeciwko planowi zlikwidowania możliwości wspólnego opodatkowania się małżonków.

1996 - Obyło się tzw. referendum uwłaszczeniowe. Na pytanie: "Czy jesteś za przeprowadzeniem powszechnego uwłaszczenia obywateli?" 96,15 proc. uczestniczących odpowiedziało „tak”. Frekwencja nie przekroczyła 33 proc.

2001 - W Ronisicrre w Szwajcarii zmarł Balthus (właśc. Balthasar Kłossowski de Rola), francuski malarz pochodzenia polskiego.

2009 - W Vila Real de Santo Antonio w Portugalii zmarła Kamila Skolimowska, mistrzyni olimpijska z Sydney w rzucie młotem.

2017 - W Warszawie zmarł Witold Adamek, reżyser, scenarzysta i operator filmowy znany z pracy przy takich filmach jak „Matka Królów”, „CK Dezerterzy”, „Szwadron”, „Dekalog VI”.

2022 – W Zamościu zmarł Witold Paszt, muzyk, wokalista i założyciel zespołu VOX.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy