Polska 16 listopada – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia elektor Jan Zygmunt Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi III Wazie, zakończyła się Insurekcja Kościuszkowska, odbył się ostatni publiczny koncert Fryderyka Chopina, Józef Piłsudski wysłał do przywódców państw telegram notyfikujący powstanie niepodległego państwa polskiego, oddziały Kedywu KG AK przeprowadziły akcję równoczesnego wykolejenia pięciu niemieckich pociągów, przystąpiono do zdemontowania pomnika Feliksa Dzierżyńskiego, prezydent Lech Kaczyński powołał rząd Donalda Tuska, w Polsce odbyły się wybory samorządowe, prezydent Andrzej Duda powołał rząd Beaty Szydło. Urodzili się m.in. Augustyn Kordecki, Mieczysław Lepecki, Antoni Kępiński, Janusz Morgenstern. Zmarli natomiast: Józef Poznański, Marek Perepeczko, Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska, Franciszek Kornicki i kardynał Henryk Gulbinowicz.

1603 - W Iwanowicach koło Kalisza urodził się Augustyn Kordecki, przeor klasztoru paulinów na Jasnej Górze, organizator obrony sanktuarium częstochowskiego przed wojskami szwedzkimi w 1655.

1611 - W Warszawie przed kościołem św. Anny margrabia brandenburski, elektor Jan Zygmunt Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi III Wazie; był to jeden z wielu hołdów pruskich składanych królom Polski jako suwerenom Prus.

1794 - Koniec Insurekcji Kościuszkowskiej; pod Radoszycami nastąpiło rozwiązanie oddziałów powstańczych i kapitulacja przed rosyjskim wojskiem; po upadku powstania Rosja, Niemcy i Austria dokonały trzeciego rozbioru Polski.

1800 – Zainaugurowało działalność Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk.

1814 - Urodził się Edmund Wasilewski, poeta, nauczyciel.

1846 - Wolne Miasto Kraków zostało zaanektowane przez Austrię.

1848 - W Londynie w Guildhall odbył się ostatni publiczny koncert Fryderyka Chopina, który zagrał na rzecz polskich emigrantów.

1868 - Zmarł Samuel Orgelbrand, jeden z najbardziej znanych księgarzy i wydawców, właściciel drukarni.

1876 - Urodził się Konstanty Janicki, zoolog, twórca warszawskiej szkoły parazytologii.

1892 - W Samborze urodził się Wiktor Biegański, aktor, reżyser teatralny i filmowy.

1897 - W Kluczkowicach koło Puław urodził się Mieczysław Lepecki, żołnierz Legionów Polskich, w latach 1930-1935 adiutant marszałka Józefa Piłsudskiego; pisarz, podróżnik, autor wspomnień.

1901 - W Warszawie zainaugurowano działalność hotelu Bristol.

1918 - Telegram Józefa Piłsudskiego, adresowany do przywódców państw, notyfikujący powstanie niepodległego państwa polskiego.

1918 - Urodził się Antoni Kępiński, psychiatra, profesor Akademii Medycznej w Krakowie, twórca teorii metabolizmu informacyjnego.

1922 - W Mikulińcach koło Tarnopola urodził się Janusz Morgenstern, reżyser, scenarzysta, producent filmowy; zrealizował m.in. filmy "Do widzenia, do jutra", "Jowita", "Trzeba zabić tę miłość" oraz seriale "Stawka większa niż życie", "Kolumbowie" i "Polskie drogi".

1926 - We Lwowie urodził się Roman Zimand, historyk literatury, eseista.

1930 - W Polsce przeprowadzone zostały wybory do Sejmu III kadencji, tzw. wybory brzeskie. Zwyciężył piłsudczykowski Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem zdobywając 46,8 proc. głosów, co dało mu ponad połowę mandatów poselskich.

1934 - Aktorka Nina Andrycz zadebiutowała w wileńskim Teatrze na Pohulance.

1940 - Niemcy zamknęli getto w Warszawie; na obszarze 307 ha znalazło się około 400 tys. Żydów.

1942 - Oddziały Kedywu KG AK z Warszawy przeprowadziły akcję równoczesnego wykolejenia pięciu niemieckich pociągów na liniach z Warszawy do Radomia, Dęblina, Łukowa i Terespola.

1944 - PKWN wydał dekret "O przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa".

1945 - Utworzono Komisję Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, posiadającą uprawnienia sądu i prokuratury.

1945 - W Londynie podpisano konwencję o otworzeniu UNESCO (Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury).

1950 - W Warszawie rozpoczął obrady II Światowy Kongres Pokoju, w czasie, którego wybrano Światową Radę Pokoju.

1950 - W Krakowie urodziła się Marzena Trybała, aktorka Teatru Ateneum; wystąpiła w filmach "Przypadek", "Widziadło", "Komediantka", "Powrót wilczycy", "Korczak" oraz "Pamiętnik znaleziony w garbie".

1956 - Zmarł Józef Poznański, komandor, specjalista w zakresie prawa morskiego, logistyk, współtwórca polskiej gospodarki morskiej.

1959 - Premiera filmu "Kamienne niebo" w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

1972 - W Paryżu Konferencja Generalna UNESCO przyjęła konwencję o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego.

1979 - Premiera filmu "Amator" w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

1989 - W Warszawie przystąpiono do zdemontowania zaprojektowanego przez Zbigniewa Dunajewskiego w 1951 roku pomnika Feliksa Dzierżyńskiego. Akcja trwała do 17 listopada. Plac, również nazwany imieniem sowieckiego działacza komunistycznego powrócił do swojej dawnej nazwy - Plac Bankowy.

2005 - Zmarł Marek Perepeczko, aktor filmowy i teatralny, odtwórca słynnej roli Janosika.

2007 - Prezydent Lech Kaczyński powołał rząd Donalda Tuska.

2014 - W Polsce odbyły się wybory samorządowe. W głosowaniu do sejmików województw i rad powiatów zwyciężyło Prawo i Sprawiedliwość.

2014 - W Warszawie zmarła Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska, córka marszałka Józefa Piłsudskiego; była m.in. pilotem szybowców, a w czasie II wojny światowej służyła w brytyjskim Air Transport Auxiliary (ATA); po zakończeniu wojny pozostała w Londynie jako uchodźca polityczny, do Polski powróciła w 1989 r.; założyła Fundację Rodziny Józefa Piłsudskiego, która wspólnie z MKiDN utworzyła Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

2015 - Prezydent Andrzej Duda powołał rząd Beaty Szydło.

2017 - W Worthing w Wielkiej Brytanii zmarł Franciszek Kornicki, podpułkownik pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, po II wojnie światowej major Królewskich Sił Powietrznych, ostatni żyjący dowódca polskiego dywizjonu lotniczego z okresu II wojny światowej (308 i 317). We wrześniu 2017 r. zwyciężył w plebiscycie internetowym Muzeum Królewskich Sił Powietrznych i dziennika "The Telegraph" na bohatera wystawy na stulecie RAF.

2020 – We Wrocławiu zmarł kardynał Henryk Gulbinowicz, administrator apostolski w Białymstoku w latach 1970–1976, arcybiskup metropolita wrocławski w latach 1976–2004, kardynał prezbiter od 1985, od 2004 arcybiskup senior archidiecezji wrocławskiej. Był znany ze swojego wsparcia dla opozycji antykomunistycznej. Na początku grudnia 1981 r. ukrył w pałacu biskupim 80 mln zł wypłaconych z konta bankowego przez działaczy dolnośląskiej „Solidarności”. Kawaler Orderu Orła Białego.

Źródło: PAP