Polska 15 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 15-02-2024, 15:30
Artykuł
facebook.com

Tego dnia Jagiełło wraz z braćmi przyjął chrzest, uruchomiono elektrownię Tramwajów Miejskich (obecnie Muzeum Powstania Warszawskiego);.pierwszy zrzut cichociemnych do Polski; premier Jaroszewicz ogłosił cofnięcie podwyżek cen; w Rotundzie PKO w Warszawie doszło do tragicznego w skutkach wybuchu gazu; Janusz Kochanowski został zaprzysiężony RPO. Urodzili się m. in. Fryderyk Skarbek, Polikarp Girsztowt, Mieczysław Norwid-Neugebauer, Aleksander Dzwonkowski, Irena Sendler, Cezary Chlebowski, Jadwiga Jankowska-Cieślak. Zmarli natomiast: Józef Szymanowski, Ignacy Wyssogota Zakrzewski, Władysław Wężyk, Józef Noji, Zbigniew Seifert, Stefan Matyjaszkiewicz, Wacław Korabiewicz, Antoni Heda, Karin Stanek, Zdzisław Najder, Józef Zapędzki oraz Grzegorz Skrzecz.

1386 - W katedrze na Wawelu wielki książę litewski Jagiełło wraz z braćmi, Witoldem i Kiejstutem, przyjął chrzest.

1792 - W Toruniu urodził się Fryderyk Skarbek, ekonomista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, pisarz i publicysta; założył Instytut dla Dzieci Moralnie Zaniedbanych, zorganizował i był pierwszym prezesem Dyrekcji Ubezpieczeń; jako referendarz Rady Stanu Królestwa Polskiego był inicjatorem budowy więzienia przy ul. Pawiej w Warszawie; napisał „Dzieje Księstwa Warszawskiego”, był też autorem powieści obyczajowej „Pan Antoni”.

1801 - W Warszawie zmarł Józef Szymanowski, poeta, krytyk literacki, uczestnik „obiadów czwartkowych” Stanisława Augusta Poniatowskiego, w czasie insurekcji kościuszkowskiej przewodniczący Wydziału Sprawiedliwości Rady Najwyższej Narodowej, autor m.in. „Listów o guście”.

1802 - W Żelechowie zmarł Ignacy Wyssogota Zakrzewski, prezydent Warszawy, jeden z organizatorów insurekcji w stolicy w 1794 r.

1807 - W Romanowie na Wołyniu urodził się Ignacy Feliks Dobrzyński, pianista, kompozytor, dyrygent i pedagog.

1827 - W Hrynkiszkach pod Kownem urodził się Polikarp Girsztowt, lekarz, wydawca, chirurg, założyciel i redaktor „Gazety Lekarskiej”, profesor Szkoły Głównej i Uniwersytetu Warszawskiego, uczestnik Powstania Styczniowego.

1828 - W Krakowie urodził się Faustyn Juliusz Cengler, rzeźbiarz, autor licznych nagrobków, część z nich zachowała się na Cmentarzu Powązkowskim.

1833 - We Lwowie odbyła się prapremiera „Ślubów panieńskich” Aleksandra Fredry.

1848 - W Brzozowie pod Pszczyną zmarł Władysław Wężyk, literat, podróżnik, uczestnik Powstania Listopadowego, autor „Podróży po starożytnym świecie” - opisu podróży po Egipcie, Turcji, Palestynie, Syrii, Grecji i Włoszech.

1852 - W Warszawie urodził się Samuel Goldflam, internista, neurolog, działacz społeczny.

1872 - W Krzemieńczuku na Ukrainie urodził się Konrad Krzyżanowski, malarz.

1884 - W Rzejowicach koło Radomska urodził się Mieczysław Norwid-Neugebauer, współzałożyciel polskiego harcerstwa, oficer Legionów Polskich, generał WP.

1892 - W Łodzi urodziła się Ida Braunerówna, rzeźbiarka związana z grupą „Jung Idysz”, uczennica Oskara Kokoschki, więźniarka niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau.

1907 - W Petersburgu urodził się Aleksander Dzwonkowski, aktor, odtwórca m.in. ról Felusia Piwko w filmie „Kapelusz pana Anatola” Jana Rybkowskiego, doktora Kadrylla w serialu „Niesamowite przygody Marka Piegusa” i Dyndalskiego „Zemście” Aleksandra Fredry w reżyserii Jana Świderskiego.

1908 - W Warszawie pomiędzy ulicami Przyokopową i Towarową uruchomiono elektrownię Tramwajów Miejskich; obecnie w jej budynku znajduje się Muzeum Powstania Warszawskiego.

1910 - W Otwocku urodziła się Irena Sendler, działaczka społeczna, w czasie niemieckiej okupacji szefowa wydziału dziecięcego Rady Pomocy Żydom „Żegota”; uratowała setki dzieci żydowskich, wywożąc je z warszawskiego getta i ukrywając w polskich rodzinach, sierocińcach oraz klasztorach; odznaczona medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.

1918 - W nocy z 15 na 16 lutego w proteście wobec postanowień traktatu brzeskiego będące pod rozkazami płk. Józefa Hallera jednostki Polskiego Korpusu Posiłkowego (II Brygady Legionów Polskich) przedarły się przez front austriacko-rosyjski pod Rarańczą i 6 marca połączyła się z oddziałami II Korpusu Polskiego w Sorokach.

1925 - W Warszawie urodziła się Maria Homerska, aktorka znana m.in. z filmów „Czarne skrzydła”, „Wierna rzeka” i serialu „Noce i dnie”.

1927 - Nadawanie na fali 442 metrów rozpoczęła, jako druga w kraju, rozgłośnia Polskiego Radia w Krakowie.

1928 - W Grodźcu pod Będzinem urodził się Cezary Chlebowski, historyk, publicysta, autor m.in. książki „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie”.

1934 - Minister spraw zagranicznych Józef Beck zakończył trzydniową wizytę w Moskwie.

1941 - Pierwszy zrzut cichociemnych do Polski: w nocy z 15 na 16 lutego z Wielkiej Brytanii wystartowała brytyjska załoga z trzema polskimi skoczkami na pokładzie, po ponad 11 godz. locie spadochroniarze zostali zrzuceni nie jak planowano pod Włoszczową w Kieleckiem, ale na Śląsku Cieszyńskim pod Skoczowem.

1942 - Do niemieckiego obozu Auschwitz dotarł transport Żydów, aresztowanych przez gestapo w Bytomiu, wszystkich zgładzono tuż po przywiezieniu do obozu; był to początek masowych transportów Żydów do Auschwitz.

1943 - W niemieckim obozie Auschwitz zamordowany został Józef Noji, lekkoatleta, biegacz długodystansowy, 10-krotny mistrz Polski, uczestnik igrzysk olimpijskich w Berlinie.

1944 - Początek drugiej bitwy o Monte Cassino, w której wziął udział korpus nowozelandzki oraz jednostki hinduskie; pomimo wsparcia artylerii i lotnictwa, które przed atakiem zrzuciło na wzgórze klasztorne 576 ton bomb, również i to natarcie nie przyniosło powodzenia.

1945 - W trakcie walk o Poznań, w wyniku ostrzału sowieckiej artylerii spłonęła archikatedra św. Apostołów Piotra i Pawła. Ocalały jedynie kaplice i wypalone wnętrze.

1945 - Armia Czerwona zajęła Tucholę.

1949 - Premiera filmu „Skarb” Leonarda Buczkowskiego, pierwszej polskiej powojennej komedii.

1949 - Ukazało się pierwsze wydanie „Gazety Krakowskiej”.

1951 - W Moskwie podpisano umowę pomiędzy Polską i ZSRS o wymianie obszarów przygranicznych; Polska uzyskała część rejonu drohobyckiego w Bieszczadach (480 km kw.), oddając w zamian stronie sowieckiej analogicznych obszar Lubelszczyzny (Bełz, Krystynopol), na którym znajdowały się złoża gazu ziemnego i węgla kamiennego.

1951 - W Gdańsku urodziła się Jadwiga Jankowska-Cieślak, aktorka; wystąpiła m.in. w filmach „Sam na sam”, „Trzeba zabić tę miłość”, „Stan wewnętrzny”, „300 mil do nieba”, „Rysa”; nagrodzona Złotą Palmą dla najlepszej aktorki w Cannes za rolę w węgierskim filmie „Inne spojrzenie” (1982).

1957 - Ukazało się pierwsze wydanie pisma dla dzieci „Miś”.

1962 - Sejm uchwalił ustawy o Sądzie Najwyższym i o obywatelstwie polskim; uzyskanie obywatelstwa innego państwa powodowało utratę obywatelstwa polskiego.

1963 - Premiera filmu „Gangsterzy i filantropi” w reżyserii Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego.

1965 - W Montrealu zmarł Rafał Malczewski, malarz, literat, taternik, syn malarza Jacka Malczewskiego.

1971 - Premier Piotr Jaroszewicz ogłosił cofnięcie grudniowych podwyżek cen; władze poinformowały także o podwyżce najniższych płac.

1972 - Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał na kary pozbawienia wolności 9 oficerów MSW oskarżonych o udział w tzw. aferze „Zalew”. Od końca lat 60. do 1971 grupa rabunkowa funkcjonariuszy MSW PRL pod wodzą gen. Ryszarda Matejewskiego przeprowadziła na Zachodzie operację, polegającą na zdobyciu drogą nielegalną (nie wyłączając działań kryminalnych) dewiz i złota, które miały być później przeznaczone na rutynową działalność operacyjną wywiadu i kontrwywiadu MSW. Pod osłoną wykonywania czynności służbowych grupa funkcjonariuszy MSW dokonywała przemytu dewiz, biżuterii i złota na własny użytek. W czasie śledztwa zarekwirowano kilkadziesiąt kilogramów złota oraz walutę wartości ok. 40 mln zł. Część walorów uzyskanych z przestępstw oficerowie MSW ukryli na swoich działkach rekreacyjnych nad Zalewem Zegrzyńskim (stąd sprawę legendowano nadając jej kryptonim „Zalew”).

1976 - Zakończyły się XII Zimowe Igrzyska Olimpijskie w austriackim Innsbrucku. Polska reprezentacja narodowa liczyła 59 kadrowiczów, z których najlepiej zaprezentowała się reprezentacja narodowa w hokeju na lodzie kończąc olimpijskie zmagania na 6. miejscu.

1979 - W Rotundzie PKO w Warszawie u zbiegu ul. Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich doszło do tragicznego w skutkach wybuchu gazu; w jego wyniku śmierć poniosło 49 osób, a ponad 110 zostało rannych.

1979 - W Buffalo (USA) zmarł Zbigniew Seifert, skrzypek jazzowy.

1980 - Zakończył się VIII Zjazd PZPR.  

1983 – Powołano Generalną Dyrekcję Budowy Metra Warszawskiego.

1985 - Premiera filmu „Nadzór” w reżyserii Wiesława Saniewskiego.

1988 - W Warszawie zmarł Stefan Matyjaszkiewicz, operator filmowy, autor zdjęć do filmów „Ewa chce spać”, „Złoto”, „Jak być kochaną”, „Lalka”, „Kopernik”.

1989 - Sejm PRL przyjął ustawy o przywróceniu Narodowego Święta Niepodległości w dniu 11 listopada oraz utworzeniu Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego (FOZZ).

1991 - Podczas spotkania prezydentów Polski - Lecha Wałęsy, Czech - Vaclava Havla i Węgier - Jozsefa Antala, powstała Grupa Wyszehradzka - porozumienie Węgier, Czech i Polski w celu koordynowania działań związanych z reformami ustrojowymi i gospodarczymi oraz kwestiami integracji z Europą.

1992 – Założono Kongres Polonii Niemieckiej.

1994 - W Warszawie zmarł Wacław Korabiewicz, lekarz na „Darze Pomorza”, podróżnik, literat, autor m.in. „Kajakiem do minaretów”, „Eskulapa w Etiopii” i „Rapsodu o głowie hetmana”.

2006Janusz Kochanowski został zaprzysiężony na urząd Rzecznika Praw Obywatelskich.

2008 - W Warszawie zmarł Antoni Heda, „Szary”, żołnierz ZWZ, AK i WiN, dowódca akcji rozbicia więzień w Starachowicach (1943) i Kielcach (1945), więzień stalinowski, skazany na karę śmierci zamienioną na dożywocie, zwolniony w 1956 roku.

2010 - Białoruska milicja zatrzymała 40 działaczy Związku Polaków na Białorusi.

2011 - W Niemczech zmarła Karin Stanek, jedna z najpopularniejszych piosenkarek lat 60., znana z przebojów „Jedziemy autostopem” i „Chłopiec z gitarą”.

2014 - Podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi złote medale dla Polski zdobyli: Zbigniew Bródka w biegu łyżwiarskim na 1500 m i Kamil Stoch w konkursie skoków narciarskich na dużej skoczni.

2014 - Telewizja Trwam i nowy kanał dla dzieci TVP ABC rozpoczęły nadawanie na pierwszym multipleksie naziemnej telewizji cyfrowej.

2020 - Piotr Żyła wygrał konkurs Pucharu Świata na skoczni Kulm w Bad Mitterndorf (225,5 oraz 219,5 m). To była druga wygrana Żyły w zawodach PŚ (pierwszy raz wygrał w Oslo w 2013 roku).

2021 – W Warszawie zmarł Zdzisław Najder, historyk literatury, światowej sławy autorytet w dziedzinie twórczości Josepha Conrada, działacz opozycji w okresie PRL, w latach 1982-87 dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

2022 – We Wrocławiu zmarł Józef Zapędzki, dwukrotny mistrz olimpijski (Meksyk 1968, Monachium 1972) w konkurencji pistoletu szybkostrzelnego, wielokrotny medalista mistrzostw świata i mistrzostw Europy.

2023 – W Warszawie zmarł były pięściarz wagi ciężkiej Grzegorz Skrzecz, medalista mistrzostw świata i Europy, pięciokrotny mistrz Polski. W 1980 r. uczestniczył w igrzyskach olimpijskich w Moskwie.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy