Polska 15 listopada – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 15-11-2023, 11:15
Artykuł
facebook.com

Tego dnia niezrównoważony szlachcic Michał Piekarski zaatakował i zranił króla Zygmunta III Wazę, proklamowano utworzenie Wolnego Miasta Gdańska, przygotowano raport dla rządu w Londynie o likwidacji Żydów w Warszawie, milicja obywatelska rozpoczęła akcję „Hiacynt”, Lech Wałęsa przemawiał w Kongresie USA, zaprzysiężony został drugi rząd Mateusza Morawieckiego oraz do Polski wleciała ukraińska rakieta, która na Podkarpaciu zabiła dwie osoby. Urodzili się m.in. Kazimierz Porębski, Leopold Skulski, Antoni Słonimski, Bronisław Duch, Aleksander Kwaśniewski, Robert Sycz. Zmarli natomiast: Rafał Kalinowski, Stanisław Kostanecki, Henryk Sienkiewicz, Andrzej Bursa, Marta Mirska, Roman Waschko, Janusz Christa.

1620 - W Warszawie niezrównoważony psychicznie szlachcic Michał Piekarski zaatakował czekanem wychodzącego z kolegiaty św. Jana króla Zygmunta III Wazę, który został lekko poraniony; zamachowca ujęto, poddano torturom i stracono publicznie.

1702 - Rozpoczęła działalność Akademia Leopoldyńska, pierwszy uniwersytet we Wrocławiu i na Śląsku.

1852 - Urodził się Hugo Zapałowicz, przyrodnik i podróżnik.

1861 - W Stebniku koło Drohobycza urodził się Juliusz Leo, prawnik, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa; prezydent Krakowa (1904-1918), twórca tzw. Wielkiego Krakowa; pierwszy prezes Naczelnego Komitetu Narodowego (1914).

1872 - W Wilnie urodził się Kazimierz Porębski, wiceadmirał, pierwszy dowódca Marynarki Wojennej RP w okresie międzywojennym.

1876 - W Krakowie urodził się Stanisław Kutrzeba, historyk prawa, profesor, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1877 - W Zamościu urodził się Leopold Skulski, inżynier chemik, inicjator utworzenia Narodowego Zjednoczenia Ludowego, premier RP w latach 1919-1920, minister spraw wewnętrznych (1920-1921), działacz OZN; jesienią 1939 r. aresztowany przez NKWD, zmarł lub został zamordowany w nieznanych bliżej okolicznościach.

1880 - W Wilnie urodził się Wacław Makowski, prawnik, minister sprawiedliwości w kilku rządach II RP, poseł na Sejm z listy BBWR (1928-1935); od 1931 r. wicemarszałek Sejmu; w latach 1935-1938 wicemarszałek Senatu; od 1938 r. pełnił funkcję marszałka Sejmu; 2 września 1939 r. przewodniczył ostatnim obradom Sejmu II RP.

1895 - W Warszawie urodził się Antoni Słonimski, poeta, felietonista, satyryk, krytyk teatralny i filmowy; współtwórca grupy poetyckiej Skamander, autor słynnych "Kronik Tygodniowych" publikowanych w przedwojennych "Wiadomościach literackich"; prezes Związku Literatów Polskich (1956-1959).

1896 - W Borszczowie na Podolu urodził się Bronisław Duch, generał WP, dowódca 1 Dywizji Grenadierów we Francji (1940) i 3 Dywizji Strzelców Karpackich (1943-1946).

1901 - Urodził się Stanisław Szpinalski, pianista i pedagog, laureat I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w 1927 roku.

1902 - Uruchomiono Kolej Warszawsko-Kaliską; linia była szerokotorowa (1535 mm), a jej długość wynosiła 252 km.

1905 - W Nakwaszy w okolicy Brodów urodził się Leopold Buczkowski, pisarz, malarz, grafik; autor powieści "Czarny potok".

1907 - W Wadowicach zmarł Rafał Kalinowski, ksiądz, uczestnik Powstania Styczniowego, zesłany na Syberię; po powrocie z zesłania wstąpił do zakonu karmelitów bosych; kanonizowany w 1991 r.

1909 - Urodził się Wiesław Stanisławski, taternik, zdobywca wielu trudnych ścian tatrzańskich, autor wspomnień.

1910 - Zmarł Stanisław Kostanecki, jeden z najwybitniejszych polskich chemików-organików, twórca chemii flawonów.

1915 - Władze niemieckie wydały zgodę na otwarcie w Warszawie polskich uczelni: uniwersytetu i politechniki.

1916 - W Vevey w Szwajcarii zmarł Henryk Sienkiewicz, pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1905 r., autor m.in. "Trylogii", "Quo vadis" oraz " W pustyni i w puszczy".

1918 - Papież Benedykt XV skierował orędzie do Polaków z okazji odzyskania przez nich niepodległości.

1920 - W Genewie rozpoczęło się pierwsze posiedzenie Ligi Narodów.

1920 - Proklamowano utworzenie Wolnego Miasta Gdańska.

1922 - W Warszawie urodził się Wojciech Fangor, malarz, grafik, plakacista, rzeźbiarz.

1925 - W Sulejówku oficerowie zorganizowali manifestację poparcia dla marszałka Józefa Piłsudskiego.

1942 - Działający w warszawskim getcie konspiracyjny zespół badawczo-dokumentacyjny Oneg Szabat, powstały z inicjatywy Emanuela Ringelbluma, przygotował dla rządu RP w Londynie oraz rządów państw sprzymierzonych raport pod nazwą "Likwidacja żydowskiej Warszawy". Raport ten wywieziony został na Zachód przez Jana Karskiego - emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego.

1954 - W Białogardzie urodził się Aleksander Kwaśniewski, członek PZPR (1977-1990), redaktor naczelny "Itd" i "Sztandaru Młodych"; minister ds. młodzieży (1985-1987); współtwórca Okrągłego Stołu; przewodniczący Rady Naczelnej SdRP (1990-1995), poseł i przewodniczący klubu parlamentarnego SLD (1991-1995), przewodniczący komisji konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego (1993-1995); prezydent RP w latach 1995-2005.

1956 - Początek wizyty I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki w Moskwie, w czasie, której ustalono m.in. status wojsk sowieckich stacjonujących w Polsce oraz zasady repatriacji Polaków z ZSRS.

1957 - W Krakowie zmarł Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dramaturg i dziennikarz.

1967 - W Warszawie urodził się Grzegorz Damięcki, aktor Teatru Ateneum; wystąpił m.in. w filmach "Jasminum", "Pornografia".

1972 - W Berlinie Zachodnim zmarł Arnold Słucki, poeta.

1973 - W Warszawie urodził się Robert Sycz, wioślarz, mistrz olimpijski z Sydney (2000) i Aten (2004); dwukrotny mistrz świata.

1976 - Zmarł Tadeusz Kaźmierski, aktor, spiker radiowy, lektor "Fali 56" oraz audycji "Z kraju i ze świata", brał udział w słuchowiskach, przez wiele lat kierownik i dyrektor Teatru Powszechnego w Warszawie.

1980 - W Krakowie odbyła się prapremiera spektaklu Tadeusza Kantora "Wielopole, Wielopole".

1982 - Zmarł Franciszek Fenikowski, poeta, reportażysta.

1985 - Milicja Obywatelska rozpoczęła akcję "Hiacynt", polegającą na zbieraniu informacji na temat osób o orientacji homoseksualnej; uzyskane materiały miały służyć do szantażowania homoseksualistów i zmuszania ich do współpracy z SB.

1986 - W Paryżu zmarł Aleksander Tansman, polski kompozytor i pianista pochodzenia żydowskiego, współtwórca neoklasycyzmu w światowej muzyce; urodzony w 1897 r. w Łodzi, w 1920 r. przeniósł się na stałe do Paryża.

1989 - Lech Wałęsa wygłosił przemówienie w Kongresie USA.

1991 - Zmarła Marta Mirska, piosenkarka. Największą popularnością cieszyła się w latach 40. i 50. XX wieku, przez wiele lat współpracowała z Polskim Radiem.

2002 - Zmarł Roman Waschko, publicysta i krytyk muzyczny, autor książek i artykułów, prezenter radiowy, konferansjer.

2008 - Zmarł Janusz Christa, rysownik, twórca komiksów „Kajko i Kokosz”.

2010 - W Polsce weszła w życie nowelizacja ustawy antynikotynowej, dotycząca całkowitego zakazu palenia tytoniu m.in. w zakładach opieki zdrowotnej, szkołach, na dworcach, w publicznych obiektach kultury, w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do wypoczynku i zabawy dzieci, na przystankach komunikacji miejskiej oraz w środkach publicznego transportu oraz obiektach sportowych.

2014 - W Kielcach zmarł Henryk Jachimowski, dramaturg, prozaik, poeta.

2019 – Został zaprzysiężony drugi rząd premiera Mateusza Morawieckiego, który został wyłoniony po wyborach parlamentarnych w październiku 2019 r.

2022 – Rakieta przeciwlotnicza S-300, wystrzelona przez Ukrainę w czasie zmasowanego ataku Rosji na obiekty cywilne w Ukrainie wskutek awarii uderzyła w suszarnię zboża we wsi Przewodów na Podkarpaciu, w wyniku czego śmierć poniosły dwie osoby.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy