Polska 13 lutego – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 13-02-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia Adam Mickiewicz zakończył pracę na „Panem Tadeuszem”; Rząd RP na uchodźstwie zaprotestował przeciwko ustaleniom granicy z ZSRR na konferencji w Jałcie; PKP wycofały z użytku ostatni parowóz Pt31; pobicie 45. internowanych działaczy „Solidarności”; Sejm PRL przedłużył swoją kadencję o 1,5 roku; z taśmy produkcyjnej FSC w Lublinie zjechał ostatni „Żuk”. Urodzili się m. in. Teodor Andrzej Potocki, Tadeusz Sawicz, Adam Kilian, Jan Peszek, Piotr Machalica, Paweł Papke. Zmarli natomiast: Józef Łukaszewicz, Wilhelm Czerwiński, Edmund Dalbor, Teodor Kubina, Bolesław Hryniewiecki, Kazimierz Wierzyński, Marian Rejewski, Wacław Kuchar, Janusz Kulig, Irena Orska, Zbigniew Romaszewski oraz Janusz Stanny.

1241 - W czasie najazdu na ziemie polskie oddziały tatarskie spaliły Sandomierz.

1511 - Albrecht Hohenzollern został Wielki Mistrzem Zakon Krzyżackiego.

1582 - Papież Grzegorz XIII wydał bullę o zastąpieniu kalendarza juliańskiego nowym kalendarzem; tzw. gregoriańskim, który jest używany do czasów współczesnych.

1664 - W Moskwie urodził się Teodor Andrzej Potocki; arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski.

1834 - Adam Mickiewicz zakończył pracę nad Panem Tadeuszem.

1857 - Powstało Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

1873 - W Targoszycach zmarł Józef Łukaszewicz, historyk, wydawca, bibliotekarz.

1882 - W podkrakowskim Podgórzu urodził się Ignacy Friedman, pianista.

1893 - We Lwowie zmarł Wilhelm Czerwiński, kompozytor, autor opery „Rusałka” i „Marszu Sokołów” do słów Jana Lama, hymnu Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

1914 - W Warszawie urodził się Tadeusz Sawicz, pilot myśliwski, uczestnik kampanii polskiej 1939 r. i Bitwy o Anglię, w czasie której walczył w 303 Dywizjonie Myśliwskim; w 1941 r. przeniesiony do 316 Dywizjonu „Warszawskiego”; od września 1942 r. dowodził 315 Dywizjonem „Dęblińskim”; w latach 1944-45 dowódca 1 i 3 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego.

1919 - Wojna polsko-bolszewicka: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Berezą Kartuską.

1923 - We Lwowie urodził się Adam Kilian, scenograf, grafik; przez wiele lat był związany z Teatrem Lalka w Warszawie; ilustrował również książki dla dzieci.

1926 - W Poznaniu zmarł kardynał Edmund Dalbor, arcybiskup gnieźnieński i poznański, pierwszy prymas Polski po odzyskaniu niepodległości.

1934 - Minister spraw zagranicznych Józef Beck wyjechał z oficjalną wizytą do Moskwy.

1944 - W Szreńsku na Mazowszu urodził się Jan Peszek, aktor, reżyser teatralny, profesor krakowskiej PWST; związany ze Starym Teatrem w Krakowie; występował m.in. w spektaklach Kazimierza Dejmka, Jerzego Jarockiego, Andrzeja Wajdy, Jerzego Grzegorzewskiego, Krystiana Lupy i Grzegorza Jarzyny; współpracował również z Bogusławem Schaefferem („Kwartet dla 4 aktorów”, „Scenariusz dla nie istniejącego, lecz możliwego aktora instrumentalnego”); zagrał w kilkudziesięciu filmach, m.in. „Pożegnanie jesieni”, „Spis cudzołożnic”, „Śmierć jak kromka chleba” „Ubu Król” i „Hiszpanka”.

1944 – Oddział UPA dokonał masakry polskich mieszkańców wsi Łanowce na Podolu.

1945 - W reakcji na wyniki konferencji w Jałcie Rząd RP na uchodźstwie wydał oświadczenie, w którym stwierdzał: „Decyzje Konferencji Trzech dotyczące Polski nie mogą być uznane przez Rząd Polski i nie mogą obowiązywać Narodu Polskiego. Oderwanie od Polski wschodniej połowy jej terytorium przez narzucenie tzw. linii Curzona jako granicy polsko-sowieckiej Naród Polski przyjmie jako nowy rozbiór Polski, tym razem dokonany przez sojuszników Polski”.

1945 - Armia Czerwona zajęła Budapeszt.

1945 - Armia Czerwona zamknęła pierścień okrążenia wokół Wrocławia i zajęła miasta: Bytom Odrzański, Strzegom i Złotoryja.

1951 - W Częstochowie zmarł Teodor Kubina, biskup częstochowski w latach 1926-51.

1955 - W Pszczynie urodził się Piotr Machalica, aktor, związany z Teatrem Powszechnym w Warszawie, wykonawca piosenki aktorskiej; wystąpił m.in. w filmach „1968. Szczęśliwego Nowego Roku”, „Zabij mnie glino”, „Sztuka kochania”, „Szamanka”, „Dzień świra”, a także serialu „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy”.

1956 - W Dublinie zmarł Jan Łukasiewicz, logik, matematyk, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego, rektor Uniwersytetu Warszawskiego.

1963 - W Brwinowie zmarł prof. Bolesław Hryniewiecki, botanik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel i wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Botanicznego, dyrektor Ogrodu Botanicznego UW.

1965 - W Poznaniu zmarł Aleksander Polus, bokser; w 1937 r. w Mediolanie zdobył pierwszy w historii polskiego boksu tytułu mistrza Europy.

1969 - W Londynie zmarł Kazimierz Wierzyński, poeta, współtwórca grupy „Skamander”; naczelny redaktor „Przeglądu Sportowego” (1926-31); złoty medalista olimpijskiego konkursu sztuki z 1928 r. za zbiór wierszy „Laur Olimpijski”.

1972 - Zakończyły się XI Zimowe Igrzyska Olimpijskie w japońskim Sapporo, podczas których Wojciech Fortuna [skoki narciarskie, skocznia duża (K-90)] zdobył złoty medal.

1977 - W Starogardzie Gdańskim urodził się Paweł Papke, siatkarz, pięciokrotny mistrz Polski, 149-krotny reprezentant kraju, w latach 2015-16 prezes Polskiego Związku Piłki Siatkowej; poseł VII i VIII kadencji.

1978 - Premiera filmu „Akcja pod Arsenałem” w reżyserii Jana Łomnickiego.

1980 - W Warszawie zmarł Marian Rejewski, matematyk, kryptolog; odegrał kluczową rolę w złamaniu kodów niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

1980 - W Lake Placid rozpoczęły się XIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Wystartowała rekordowa ilość uczestników (1072, w tym 30 zawodniczek i zawodników z Polski) reprezentujących 37 państw. W finałowym biegu łyżwiarskim na 1500 metrów wystartowała Erwina Ryś-Ferens, a w narciarskim biegu na 30 km Józef Łuszczek.

1980 – PKP wycofały z użytku ostatni parowóz Pt31. Parowozy ten produkowany był w latach 1932-1940. Osiągał prędkość maksymalną 110 km/godz. Do II WŚ wyprodukowano 98 parowozów, w czasie okupacji kolejne 12 sztuk.

1981 - W Bydgoszczy powołano Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”.

1981 - W Warszawie zmarł Wacław Kuchar, sportowiec, olimpijczyk, czterokrotny mistrz Polski w piłce nożnej, dziewięciokrotny mistrz Polski w konkurencjach lekkoatletycznych i ponad 20-krotny w konkurencjach łyżwiarskich, oficer WP, uczestnik obrony Lwowa i wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r.

1982 - Stan wojenny: demonstracje uliczne w Poznaniu, starcia z milicją; zatrzymano 194 osoby; jeden z demonstrantów - Wojciech Cieślewicz - w wyniku odniesionych obrażeń zmarł.

1982 - Władze komunistyczne podjęły decyzję o budowie w Warszawie do 1990 r. pierwszego odcinka metra, łączącego Kabaty z Hutą „Warszawa”.

1982 - Stan wojenny: pobicie 45. internowanych działaczy Solidarności przez służbę więzienną w Wierzchowie Pomorskim.

1984 - Sejm PRL przedłużył swoją kadencję o półtora roku.

1985 - W Gdańsku SB zatrzymała pod zarzutem udział w konspiracyjnym posiedzeniu TKK NSZZ „Solidarność”: Władysława Frasyniuka, Bogdana Lisa i Adama Michnika.

1988 - W Calgary rozpoczęły się XV Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Liczba uczestników to blisko półtora tysiąca; reprezentowali oni 57. krajów. Spośród 33 uczestniczących w igrzyskach Polaków żadnemu nie udało się zdobyć medalu. Najwyższymi miejscami były: 4. miejsce solisty Grzegorza Filipowskiego w łyżwiarstwie figurowym oraz 5. Erwiny Ryś-Ferens w łyżwiarstwie szybkim.

1992 - Tadeusz Zieliński został Rzecznikiem Praw Obywatelskich.

1998 - Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie zakończyła produkcję samochodu dostawczego „Żuk”.

2002 – Podczas XIX Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Salt Lake City Adam Małysz zdobył srebrny medal w konkursie na dużej skoczni (K-120), a następnie brązowy na normalnej (K-90). Wystartowała na nich rekordowa liczba 2527 uczestników (w tym 30. z Polski) z 78 krajów.

2004 - W wypadku na przejeździe kolejowym w Rzezawie pod Bochnią zginął Janusz Kulig, kierowca rajdowy.

2004 - W Krakowie zmarła Irena Orska, aktorka, znana m.in. z ról w filmach „Wspólny pokój”, „Rozwodów nie będzie”, Sanatorium pod klepsydrą”.

2009 – Sejm powołał komisję śledczą do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika.

2010 – Podczas XXI Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Vancouver Adam Małysz zdobył srebrny medal w konkursie na normalnej skoczni. Miejsca na podium dwóch konkursów indywidualnych wyglądały identycznie - zarówno na skoczni dużej jak i normalnej złoty medal wywalczył Simon Ammann przed Adamem Małyszem i Gregorem Schlierenzauerem.

2012 - Z Centrum Kosmicznego w Gujanie Francuskiej został wystrzelony pierwszy polski sztuczny satelita PW-Sat.

2014 - W Warszawie zmarł Zbigniew Romaszewski, fizyk, działacz opozycji antykomunistycznej, członek KSS KOR i kierownik Biura Interwencyjnego; od 1980 r. w NSZZ „Solidarność”, członek Prezydium Zarządu Regionu Mazowsze i Komisji Krajowej; organizator podziemnego Radia „S”; więziony w latach 1982-84; kierownik Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „S” (1986-89); senator RP w latach 1989-2011.

2014 - W Warszawie zmarł Edward Żebrowski, reżyser filmowy, scenarzysta, aktor; twórca filmów „Ocalenie”, „Szpital przemienienia”, „W biały dzień”.

2014 – Podczas XXII Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi Justyna Kowalczyk zdobyła złoty medal w biegu narc. na 10 km stylem klas. W igrzyskach starowało 47 reprezentantów Polski, a oprócz Justyny Kowalczyk złoto wywalczyli także: Kamil Stoch – 2 medale – skoki narc. konk. na skocz. norm. oraz dużej, Zbigniew Bródka – łyżw. szybk., bieg na 1500 m. Jeden srebrny: Natalia Czerwonka, Katarzyna Bachleda-Curuś, Katarzyna Woźniak, Luiza Złotkowska – łyżw. szybk., bieg druż. kobiet, a także jeden brązowy - Zbigniew Bródka, Konrad Niedźwiedzki, Jan Szymański – łyżw. szybk. bieg druż. mężcz. Łącznie reprezentanci Polski zdobyli 6 medali: 4 złote oraz po jednym srebrnym i brązowym.

2014 - W Warszawie zmarł Janusz Stanny, plastyk, grafik, plakacista, karykaturzysta, ilustrator kilkuset książek, m.in. „Bajek” La Fontaine'a, „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, „Baśni” Hansa Christiana Andersena, „Ziemi obiecanej” Władysława Reymonta; pedagog, profesor Akademii Sztuk Pięknych.

2016 – W Warszawie zmarł pięściarz Wiesław Rudkowski, wicemistrz olimpijski z Monachium (1972), trzykrotny medalista mistrzostw Europy. Dziesięć razy zdobywał mistrzostwo Polski w wadze półśredniej i lekkośredniej.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy