Polska 25 marca – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia założono Instytut Badań Artylerii; Sejm RP przyjął ustawę o Orderze Virtuti Militari; odbyła się prapremiera „Kartoteki” Tadeusza Różewicza; powstał Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela; Adam Małysz po raz czwarty zdobył Kryształową Kulę Pucharu Świata. Urodzili się m. in. Franciszek Fiszer, Józef Niećko, Karol Olgierd Borchardt, Bogusław Lambach, Wiesław Myśliwski, Izabela Cywińska, Marcin Wrona. Zmarli natomiast: Leon Schiller, Zygmunt Klemensiewicz, Zdzisław Kozień, Henryk Batowski, Jacek Lech oraz Paweł Zarzeczny.

1153 - W dokumencie lokacyjnym opactwa cysterskiego wystawionym przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Gryfitę po raz pierwszy pojawiła się nazwa „Jędrzejów”.

1467 – Kapituła wybrała biskupem warmińskim Mikołaja Tungena, syna mieszczanina orneckiego.

1557 - Na mocy przywileju nadanego przez króla Zygmunta II Augusta w Toruniu odbyło się pierwsze publiczne nabożeństwo ewangelickie.

1860 - W Ławach koło Ostrołęki urodził się Franciszek Fiszer, filozof, erudyta, facecjonista, autor setek bon motów i anegdot. Fiszer był mistrzem w kpinach, a skala jego humoru sięgała od rzeczy najbłahszych do szczytów zawikłanych dociekań. „Pewien profesor po parokrotnych próbach nawiązania rozmowy, wyczuwając, że jest ignorowany, usiłuje pognębić Franca zapytaniem: - Założę się, że mistrz nie wie, do jakiej rodziny ryb należą śledzie (właśnie jedzono śledzie). - Owszem - odpowiada Fiszer z sarkazmem - wiem doskonale: śledzie należą do rodziny zakąsek”.

1891 - W Kozłówce urodził się Józef Niećko, działacz ruchu ludowego, członek władz SL, PSL i ZSL, w latach 1928-39 przewodniczący Związku Młodzieży Wiejskiej II RP „Wici”, 1948-1953 członek Rady Państwa.

1905 - W Moskwie urodził się Karol Olgierd Borchardt, kapitan żeglugi wielkiej, pisarz, autor książek o tematyce marynistycznej, m.in. „Znaczy kapitan”, „Szaman morski”, „Krążownik spod Somosierry”.

1925 - W Kowlu urodził się Bogusław Lambach, operator filmowy, autor zdjęć do filmów „Sprawa pilota Maresza”, „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, „Hrabina Cosel”, „W pustyni i w puszczy”.

1926 - W Łodzi urodziła się Wiesława Mazurkiewicz, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Godzina pąsowej róży”, „Faraon”, „Stawka większa niż życie” i „Potop”.

1926 – Założono Instytut Badań Artylerii (w 1927 przemianowany na Instytut Badań Materiałów Uzbrojenia, a w 1935 na Instytut Techniczny Uzbrojenia), którego głównym zadaniem miało być prowadzenie badawczo-doświadczalnych prac nad uzbrojeniem. Obecnie Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia.

1932 - W Dwikozach koło Sandomierza urodził się Wiesław Myśliwski, prozaik, dramatopisarz; autor m.in. książek „Pałac”, „Kamień na kamieniu”, „Widnokrąg”, „Traktat o łuskaniu fasoli”, „Ostatnie rozdanie”; dwukrotny laureat Nagrody Nike.

1933 - W Warszawie urodził się Mariusz Gorczyński, aktor.

1933 - Sejm RP przyjął ustawę o Orderze Virtuti Militari.

1935 - W Kamieniu Puławskim urodziła się Izabela Cywińska, reżyserka teatralna i filmowa, minister kultury i sztuki w rządzie Tadeusza Mazowieckiego (1989-1990), reżyserka m.in. serialu „Boża podszewka” i filmu „Kochankowie z Marony”.

1936 - W Krakowie odbył się demonstracyjny pogrzeb 10 robotników zastrzelonych przez policję w czasie rozpędzania demonstracji 23 marca. W mieście ogłoszono strajk powszechny.

1939 - Premiera filmu Mieczysława Krawicza „O czym się nie mówi”.

1945 – W Kryłowie koło Hrubieszowa oddział UPA dokonał masakry 17 funkcjonariuszy MO i 28 cywilów.

1945 – Drużyny Polonii i Okęcia Warszawa rozegrały pierwszy mecz piłkarski w wyzwolonej stolicy.

1949 - Władze sowieckie rozpoczęły kolejną akcję deportacji kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii na Syberię; z samej Litwy wywieziono około 30 tys. osób.

1949 - W Krakowie urodziła się Kaja Danczowska, skrzypaczka, pedagog, profesor Akademii Muzycznej w Krakowie.

1952 - Premiera filmu Aleksandra Forda „Młodość Chopina”.

1954 - W Warszawie zmarł Leon Schiller, reżyser, krytyk i teoretyk teatru, autor scenariuszy teatralnych i radiowych, twórca idei polskiego teatru monumentalnego.

1957 - W Moskwie rządy PRL i ZSRS podpisały umowę o terminie i trybie repatriacji ze Związku Sowieckiego osób narodowości polskiej.

1960 - W Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbyła się prapremiera „Kartoteki” Tadeusza Różewicza.

1963 - W Gliwicach zmarł Zygmunt Klemensiewicz, chemik i fizyk, profesor Politechniki Lwowskiej i Politechniki Śląskiej w Gliwicach, więzień obozu w Starobielsku i sowieckich łagrów, taternik, autor „Zasad taternictwa”.

1968 - Za obronę studentów biorących udział w wydarzeniach marcowych zwolniono z uczelni: Bronisława Baczkę, Zygmunta Baumana, Włodzimierza Brusa, Marię Hirszowicz, Leszka Kołakowskiego i Stefana Morawskiego.

1973 - Premiera serialu telewizyjnego „Wielka miłość Balzaka” w reżyserii Wojciecha Solarza.

1973 - W Tarnowie urodził się Marcin Wrona, scenarzysta, reżyser, autor m.in. filmów „Chrzest”, „Moja krew”, „Demon”.

1974 - W Giżycku urodziła się Magdalena Stużyńska, aktorka filmowa, popularność przyniosła jej rola Marcysi w serialu „Złotopolscy”.

1975 - W Warszawie urodziła się Maria Seweryn, aktorka, reżyserka; wystąpiła m.in. w filmach „Kolejność uczuć”, „0_1_0”, „Matka swojej matki”, a także w serialu „Wiedźmy”.

1976 - Henryk Jabłoński ponownie wybrany został przez Sejm przewodniczącym Rady Państwa.

1977 - Powstał Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela - organizacja antykomunistyczna i niepodległościowa; dokumentem założycielskim był Apel „Do społeczeństwa polskiego”; Apel podpisali: Mieczysław Boruta Spiechowicz, Andrzej Czuma, Karol Głogowski, Kazimierz Janusz, Stefan Kaczorowski, Leszek Moczulski, Marek Niesiołowski, Antoni Pajdak, ks. Bogdan Papiernik, Zbigniew Sekulski, Zbigniew Siemiński, Bogumił Studziński, Piotr Typiak, ks. Ludwik Wiśniewski, Adam Wojciechowski, Andrzej Woźnicki, ks. Jan Zieja i Wojciech Ziembiński (Antoni Pajdak i ks. Jan Zieja wkrótce wycofali swoje podpisy).

1982 - Stan wojenny: W Iławie internowani zostali pobici przez służbę więzienną.

1985 - Premiera filmu „Baryton” w reżyserii Janusza Zaorskiego.

1987 - Jan Paweł II wydał encyklikę Redemptoris Mater dotyczącą roli Maryi w życiu Kościoła katolickiego.

1988 – W Orlando na Florydzie Artur Wojdat, jako drugi polski pływak w historii, ustanowił rekord świata na 400 m stylem dowolnym (3.47,38).

1992 – Papież Jan Paweł II zreorganizował podział administracyjny Kościoła katolickiego w Polsce. Powstało 13 metropolii z 38 diecezjami.

1994 - Sejm przyjął ustawę o ustroju m. st. Warszawy.

1995 - Papież Jan Paweł II ogłosił encyklikę „Evangelium Vitae”, o wartości i nienaruszalności ludzkiego życia.

1996 – Rozpoczęła się oficjalna wizyta królowej Wielkiej Brytanii Elżbiety II w Polsce.

1998 - Delegacje Stolicy Apostolskiej i Rzeczypospolitej Polskiej wymieniły w Watykanie dokumenty ratyfikacyjne konkordatu zawartego 28 lipca 1993 r.

1998 - W Rzeszowie zmarł Zdzisław Kozień, aktor, znany m.in. z seriali: „Królowa Bona”, w którym zagrał króla Zygmunta I Starego oraz „07 zgłoś się” - rola porucznika Zubka.

1999 - W Krakowie zmarł Henryk Batowski, historyk dziennikarz, więzień obozu w Sachsenhausen, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

2007 - Adam Małysz po raz czwarty (i ostatni) w karierze zdobył Kryształową Kulę Pucharu Świata w skokach narciarskich.

2007 - W Katowicach zmarł Jacek Lech, piosenkarz, solista zespołu „Czerwono-Czarni”, wykonawca wielu przebojów, m.in. „Dwadzieścia lat, a może mniej”, „Bądź dziewczyną moich marzeń”.

2017 – W Piasecznie zmarł Paweł Zarzeczny, dziennikarz sportowy, publicysta czasopism „Piłka Nożna”, „Magazyn Futbol”, „Przegląd Sportowy”, „Polska The Times”, „Uważam Rze”, portalu Weszło.com i Telewizji Republika. Był też autorem książek o tematyce piłkarskiej, a wśród nich noszącej tytuł „Mój własny charakter pisma”.

2022 – Rozpoczęła się dwudniowa wizyta prezydenta USA Joe Bidena w Polsce, zorganizowana po rozpoczęciu przez Rosję pełnoskalowej agresji przeciwko Ukrainie.

Źródło: wikipedia