Polska 23 grudnia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika 23-12-2023, 09:30
Artykuł
facebook.com

Tego dnia w krakowskim „Czasie” opublikowano pierwszy odcinek „Potopu”; w Łodzi ruszyła linia tramwaju elektrycznego; powstała jednostka Marynarki Wojennej – Flotylla Wiślana; prezydent Ronald Reagan ogłosił sankcje gospodarcze wobec PRL; ośrodki internowania zamknięto i zwolniono zatrzymanych poza 7. osobami władz NSZZ Solidarność; Sejm przyjął tzw. ustawę Wilczka; Sejm powołał rząd Jana Olszewskiego, Lech Kaczyński złożył przysięgę na wierność Konstytucji. Urodzili się m. in. Bolesław Kominek, Seweryn Butrym, Mieczysław Pszon, Helena Rakoczy, Maja Komorowska, Ewa Lemańska, Szczepan Twardoch. Zmarli natomiast: Tomasz Werner, Jan Nepomucen Potocki, Emilia Plater, Leonard Sowiński, Piotr Wilniewczyc, Mieczysław Pawlikowski, Seweryn Pollak, Jadwiga Chojnacka, Wacław Wilczyński, Michał Bobrowski oraz Stanisław Wielanek.

1498 – w Lipsku umarł Tomasz Werner, średniowieczny uczony. Urodzony ok. 1430r. w rodzinie braniewskiego burmistrza, profesor teologii uniwersytetu lipskiego i jego rektor. Był też kanonikiem warmińskim i posiadaczem sporej biblioteki, której część, 114 rękopisów i inkunabułów; zachowała się w zbiorach szwedzkiego uniwersytetu w Uppsali. W 1485r. w Braniewie Werner założył pierwsze na Warmii bractwo różańcowe, dla którego ufundował piękny ołtarz maryjny (zaginiony w 1945r.). Na ołtarzu wymalowano postaci fundatora i jego matki – były to najprawdopodobniej najstarsze portrety braniewian. Był też fundatorem stypendium na uniwersytecie lipskim dla studentów z Braniewa, które funkcjonowało aż do II wojny światowej.

1658 - II wojna północna: dywizja Stefana Czarnieckiego zaatakowała duńską twierdzę Koldynga, której szwedzka załoga skapitulowała po dwóch dniach oblężenia.

1815 - W Uładówce na Podolu zmarł Jan Nepomucen Potocki, pisarz, archeolog, historyk, poseł na Sejm Czteroletni; autor „Rękopisu znalezionego w Saragossie” i „Parad”.

1830 - W Warszawie urodził się Adam Münchheimer, kompozytor, dyrygent i pedagog, dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie, współzałożyciel Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego.

1831 - Na Litwie koło Kopciowa zmarła Emilia Plater, uczestniczka Powstania Listopadowego; pochowana została na miejscowym cmentarzu; jej postać stała się symbolem walki o niepodległość.

1863 - W Radomiu na mocy wyroku rosyjskiego sądu wojskowego rozstrzelany został Zygmunt Chmieleński, żołnierz, uczestnik Powstania Styczniowego, naczelnik wojsk województwa krakowskiego, szef sztabu generała Józefa Hauke-Bosaka.

1864 - W Berlinie zakończył się proces polskich działaczy niepodległościowych z Wielkopolski. Proces toczył się przeciwko 149 osobom, uczestnikom powstania styczniowego lub niosącym pomoc powstańcom.

1884 - W krakowskim „Czasie” ukazał się pierwszy odcinek powieści „Potop” Henryka Sienkiewicza; dzień później publikację powieści rozpoczęło warszawskie „Słowo”.

1887 - W Stetkowcach na Wołyniu zmarł Leonard Sowiński, poeta, historyk literatury, autor „Rysu dziejów literatury polskiej”.

1898 - W Łodzi ruszyła pierwsza linia tramwaju elektrycznego.

1899 - Uruchomiono wodociągi miejskie w Grudziądzu.

1901 - W Warszawie urodził się Jakub Berman, członek KPP, działacz Związku Patriotów Polskich i Centralnego Biura Komunistów Polski. W latach 1948-1956 członek Biura Politycznego PZPR, nadzorujący m.in. stalinowski aparat bezpieczeństwa.

1903 - W Radlinie, obecnie część Wodzisławia Śląskiego, urodził się Bolesław Kominek, kardynał, arcybiskup Wrocławia; inicjator wysłania w 1965 r. do Episkopatu Niemiec „Orędzia biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim”.

1903 - W Krakowie zmarł Mieczysław Gwalbert Pawlikowski, pisarz, działacz polityczny, taternik.

1910 - W Wilnie urodził się Seweryn Butrym, aktor teatralny i filmowy.

1915 - Urodził się Mieczysław Pszon, dziennikarz, polityk, więzień czasów stalinowskich, publicysta „Tygodnika Powszechnego”, zwolennik i współtwórca powojennego dialogu polsko-niemieckiego.

1918 - Z połączenia jednostek rzecznych pozostałych po zaborcach powstała nowa jednostka polskiej Marynarki Wojennej – Flotylla Wiślana, w której skład wcielono początkowo statki pozostawione przez Niemców: Bartosz Głowacki, Bug, Neptun, Różycki, Warta oraz kilka uzbrojonych motorówek.

1920 - Sejm Rzeczpospolitej uchwalił ustawę, reorganizującą podział administracyjny dawnego zaboru austriackiego i utworzył województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie.

1921 - W Krakowie urodziła się Helena Rakoczy, gimnastyczna, dwukrotna olimpijka, czterokrotna złota medalistka mistrzostw świata w Bazylei w 1950 roku.

1925 - W Nowym Jorku założono Fundację Kościuszkowską.

1937 - W Warszawie urodziła się Maja Komorowska, aktorka, znana m.in. z ról w filmach Krzysztofa Zanussiego „Życie rodzinne”, „Za ścianą”, „Bilans kwartalny”, „Cwał” oraz filmów Andrzeja Wajdy „Panny z Wilka”, „Wesele” i „Katyń”.

1939 - W Lublinie Niemcy rozstrzelali 10 przedstawicieli miejscowej inteligencji i duchowieństwa.

1942 - W Poznaniu urodziła się Krystyna Kofta, pisarka, dziennikarka.

1944 - Niemcy dokonali masakry wsi Ochotnica Dolna koło Nowego Targu; w czasie tzw. krwawej Wigilii zginęło 56 osób, w tym wiele kobiet i dzieci.

1947 - W Warszawie urodził się Tomasz Zygadło, reżyser, twórca filmów „Ćma”, „Odwet”, „Sceny dziecięce z życia prowincji”.

1949 - W Łodzi urodziła się Ewa Lemańska, aktorka, odtwórczyni m.in. roli Maryny w serialu telewizyjnym „Janosik”.

1959 - Premiera filmu „Cafe pod Minogą” w reżyserii Bronisława Broka.

1960 - W Warszawie zmarł Piotr Wilniewczyc, inżynier, konstruktor broni strzeleckiej, współtwórca m.in. pistoletu 9 mm Vis i pistoletu maszynowego PM-63 RAK.

1970 - Sejm dokonał zmian na najwyższych stanowiskach państwowych. Dotychczasowy premier Józef Cyrankiewicz został powołany na zwolnione przez Mariana Spychalskiego stanowisko przewodniczącego Rady Państwa. Nowym szefem rządu został Piotr Jaroszewicz.

1972 - Dokonano oblotu szybowca SZD-40 Halny.

1973 - Premiera serialu telewizyjnego „Czarne chmury” w reżyserii Andrzeja Konica.

1978 - W Warszawie zmarł Mieczysław Pawlikowski, aktor, odtwórca m.in. Zagłoby w filmie Jerzego Hoffmana „Pan Wołodyjowski”; w czasie II wojny światowej pilot w Dywizjonach 300 i 301 Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

1979 - Urodził się Szczepan Twardoch, pisarz, publicysta; autor powieści „Wieczny Grunwald", „Morfina”, „Drach”, „Król”.

1981 - Stan wojenny: Prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan ogłosił sankcje gospodarcze wobec PRL.

1981 - Stan wojenny: Pacyfikacja strajku w Hucie Katowice przy wsparciu czołgów i desantu ze śmigłowców.

1982 - Stan wojenny: Ośrodki internowania zostały zamknięte. Zwolniono wszystkich internowanych z wyjątkiem siedmiu członków władz NSZZ Solidarność: Andrzeja Gwiazdy, Mariana Jurczyka, Jana Rulewskiego, Seweryna Jaworskiego, Karola Modzelewskiego, Grzegorza Palki i Andrzeja Rozpłochowskiego.

1982 - Rada Ministrów PRL podjęła uchwałę w sprawie budowy I linii metra w Warszawie.

1983 - W Łodzi zmarł Antoni Dmochowski, biochemik, specjalista w dziedzinie chemii kwasów nukleinowych.

1987 - W Sopocie zmarł Seweryn Pollak, poeta, filolog, tłumacz, powstaniec warszawski, współzałożyciel Towarzystwa Kursów Naukowych.

1988 - Sejm przyjął ustawy zwiększające swobodę działań gospodarczych; m.in. tzw. ustawę Wilczka (Mieczysława Wilczka – min. przemysłu) o działalności gospodarczej oraz ustawę o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych.

1988 - W Warszawie zmarł Kazimierz Tarwid, ekolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, powstaniec warszawski.

1989 - Premiera filmu Rififi po sześćdziesiątce w reżyserii Pawła Trzaski.

1990 - Dokonano oblotu motoszybowca PW-4 Pelikan.

1991 - Sejm powołał rząd Jana Olszewskiego.

1992 - W Warszawie zmarła Jadwiga Chojnacka, aktorka, pedagog; stworzyła niezapomniane kreacje w filmach „Skarb”, „Kamienne niebo” i „Chłopi”.

1993 - W Warszawie zmarła Barbara Rachwalska, aktorka.

1995 - Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.

2000 - Wybrany na drugą kadencję prezydent RP Aleksander Kwaśniewski złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.

2001 - W Santa Monica w Kalifornii zmarł prof. Jan Kott, krytyk literacki i teatralny, eseista, tłumacz.

2005 - Prezydent RP Lech Kaczyński złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.

2005 - Działalność zakończyła Sekcja Polska BBC.

2008 - W Poznaniu zmarł Wacław Wilczyński, ekonomista, publicysta, żołnierz AK, podharcmistrz Szarych Szeregów.

2012 - W Krakowie zmarł Michał Bobrowski, satyryk scenarzysta, reżyser, autor popularnego cyklu telewizyjnego „Spotkania z balladą”.

2016 - W Warszawie zmarł Stanisław Wielanek, instrumentalista, członek Kapeli Czerniakowskiej, autor piosenek warszawskiego folkloru.

 

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy