Polska 9 kwietnia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 09-04-2024, 08:00
Artykuł
PAP; dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia fala powodziowa na Wiśle zatopiła Gdańsk i Żuławy; w Szczecinie wybuchły rozruchy z powodu zabicia Polaka przez żołnierza sowieckiego; oficjalnie rozpoczęto wycofywać wojsk sowieckich; zakończono produkcję silnika S-21 montowanego w autach: Warszawa, Żuk, Tarpan i Nysa. Urodzili się m. in. Wojciech Bogusławski, Konrad Tom, Stanisław Wigura, Anatol Potemkowski, Jacek Karpiński, Jerzy Maksymiuk, Andrzej Nowak, Rafał Szukała, Katarzyna Pakosińska. Zmarli natomiast: Franciszek Fiszer, Stanisław Wojciechowski, Zofia Kossak-Szczucka, Alfred Szklarski, Daria Trafankowska, Jerzy Grzegorzewski, Piotr Kuncewicz, Stefan Mustafa Abramowicz, Andrzej Strumiłło oraz Maciej Prus.

1241 - Pod Legnicą rycerstwo polskie, wspierane przez templariuszy i joannitów, poniosło klęskę w bitwie z Tatarami; poległ dowodzący siłami chrześcijańskimi książę Henryk II Pobożny.

1332 - Krzyżacy wtargnęli do Polski, zagarniając Kujawy i ziemię dobrzyńską.

1757 - W Glinnie koło Poznania urodził się Wojciech Bogusławski, aktor, dramatopisarz, reżyser, twórca polskiego teatru narodowego, autor m.in. libretta opery „Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale”.

1829 - Wielka fala powodziowa na Wiśle zatopiła Gdańsk i Żuławy. Zalane zostało niemal 75% powierzchni Gdańska; woda sięgała czasami drugiego piętra kamienic, a usuwanie szkód trwało pół wieku.

1831 - Powstanie Listopadowe: oddziały polskie dowodzone przez generałów Ludwika Kickiego i Józefa Dwernickiego pokonały Rosjan w bitwach pod Domanicami i Boremlem.

1887 - W Warszawie urodził się Konrad Tom, właściwie Konrad Runowiecki, aktor, piosenkarz, autor tekstów kabaretowych i piosenek, scenarzysta filmów „Antek policmajster”, „Czy Lucyna to dziewczyna?”, „Manewry miłosne”, „Ada to nie wypada”.

1901 - W Warszawie urodził się Stanisław Wigura, inżynier mechanik, konstruktor lotniczy, pilot sportowy; w 1929 r. wraz z Franciszkiem Żwirką odbył lot dookoła Europy samolotem RWD-2; zginął (wraz ze Żwirką) w 1932 r. w katastrofie lotniczej samolotu RWD-6 nad Cierlickiem Górnym koło Cieszyna.

1921 - W Konstantynopolu urodził się Anatol Potemkowski, satyryk, współpracownik kabaretów „Szpak”, „Dudek” i „Radiokroniki Decybel”, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Mauthausen.

1922 – Uruchomiono podmiejską parową linię tramwajową Łódź-Ozorków, którą po elektryfikacji, w 1926 roku, zaczęły obsługiwać tramwaje elektryczne. Do niedawna była to najdłuższa linia tramwajowa (nr 46) w Europie (35 km); od 2012 r. została zlikwidowana - obsługują ją autobusy.

1924 - W Warszawie urodził się Jerzy Michalski, historyk, znawca XVIII-wiecznych dziejów Polski.

1927 - W Turynie urodził się Jacek Karpiński, inżynier, elektronik i informatyk, twórca pierwszego polskiego mikrokomputera K-202, w czasie II wojny światowej żołnierz harcerskiego batalionu „Zośka”, powstaniec warszawski.

1935 - W Warszawie urodził się Marek Nowicki, reżyser i operator filmowy, reżyser m.in. filmów „Widziadło”, „Miłość z listy przebojów”.

1936 - Dekret Prezydenta RP o utworzeniu Funduszu Obrony Narodowej.

1936 - W Grodnie urodził się Jerzy Maksymiuk, dyrygent, kompozytor i pianista.

1937 - W Warszawie zmarł Franciszek Fiszer, filozof, erudyta, facecjonista, autor setek bon motów i anegdot, jedna z najbarwniejszych postaci międzywojennej Warszawy.

1937 - W Krakowie urodził się Marek Walczewski, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Wesele”, „Ziemia obiecana”, „Śmierć prezydenta”, „Golem”, a także serialu „Polskie drogi”.

1937 - W Łodzi przeprowadzono jednogodzinny strajk generalny przeciwko rozwiązaniu przez rząd zdominowanej przez lewicę Rady Miejskiej.

1938 - W Teatrze Wielkim w Poznaniu odbyła się polska premiera baletu „Harnasie” Karola Szymanowskiego.

1939 - Premiera filmu „Doktór Murek” w reżyserii Juliusza Gardana.

1941 - Niemieckie zarządzenie o utworzeniu getta w Częstochowie.

1944 - Wielkanoc 1944: Kompania Szturmowa 3 Brygady Wileńskiej AK z dowódcą Romualdem Rajsem „Burym” w wojskowym szyku opuszcza kościół Wniebowzięcia NMP w Turgielach. Żołnierze por. Gracjana Fróga „Szczerbca” uczestniczyli w uroczystej mszy rezurekcyjnej.

1944 - Ukraińscy nacjonaliści dokonali zbrodni na 43 polskich mieszkańcach wsi Tomaszowce w powiecie kałuskim (województwo stanisławowskie).

1945 - Po czterodniowych walkach z Niemcami Armia Czerwona zajęła Królewiec; bitwa o miasto była częścią operacji wschodniopruskiej, zmierzającej do rozbicia wojsk niemieckich w Prusach Wschodnich.

1945 - Powstały Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

1951 - W Szczecinie wybuchły rozruchy z powodu zabicia Polaka przez pijanego żołnierza sowieckiego. 28-letni robotnik budowlany Marian Szulc zwrócił uwagę oddającemu mocz w bramie pijanemu sowieckiemu oficerowi Danile Nieczupejowi. Ten wyciągnął broń i zastrzelił Polaka, strzelając mu w serce i głowę. Mieszkańcy Szczecina zaczęli ścigać bandytę. Ten, uciekając, zaczął strzelać w tłum, zabijając wezwanego do postrzelonego Szulca lekarza Zbigniewa Koniewicza oraz sprzedawcę Stanisława Wierzchowskiego. Kilka osób zostało rannych, w tym jeden z polskich milicjantów próbujących zatrzymać Rosjanina. Spontaniczne protesty pacyfikowali żołnierze KBW, milicja i UB. Było co najmniej siedem ofiar śmiertelnych i kilkanaście osób rannych. Aresztowano przy tym 210 osób.

1953 - W Gołąbkach pod Warszawą zmarł Stanisław Wojciechowski, współzałożyciel PPS, działacz spółdzielczy; w latach 1919-1920 minister spraw wewnętrznych, członek PSL „Piast”; w 1922 r. wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta RP; w 1926 r. w czasie zamachu majowego zrzekł się sprawowanej funkcji, chcąc zapobiec wojnie domowej.

1959 - W Opolu urodził się Andrzej Nowak, gitarzysta, kompozytor, lider zespołu TSA.

1961 - W Grudziądzu urodził się Mariusz Czajka, aktor teatralny i filmowy; wystąpił w filmach „Chłopaki nie płaczą”, „Ekstradycja” oraz w przedstawieniu „Złe zachowanie” w reżyserii Andrzeja Strzeleckiego.

1968 - W Bielsku-Białej zmarła Zofia Kossak-Szczucka, pisarka, publicystka, w czasie II wojny światowej współorganizatorka Frontu Odrodzenia Polski i Rady Pomocy Żydom „Żegota”, autorka m.in. książek „Krzyżowcy”, „Pożoga”, „Dziedzictwo”.

1971 - W Poznaniu urodził się Rafał Szukała, pływak, srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie, pięciokrotny medalista mistrzostw Europy (w tym dwa złote medale), mistrz świata na dystansie 100 metrów stylem motylkowym.

1972 - W Londynie odbyło się zaprzysiężenie Stanisława Ostrowskiego na Prezydenta RP na Uchodźstwie.

1972 - W Milanówku urodziła się Katarzyna Pakosińska, artystka kabaretowa, aktorka, konferansjerka.

1991 - Początek oficjalnego wycofywania wojsk sowieckich; tego dnia z garnizonu Borne Sulinowo wyjechał eszelon transportujący w kilkudziesięciu wagonach jednostkę rakietową; ostatnia jednostka bojowa opuściła Polskę 28 października 1992 r.

1992 - W Katowicach zmarł Alfred Szklarski, pisarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych dla młodzieży o Tomku Wilmowskim oraz trylogii „Złoto Gór Czarnych”.

1993 - Zakończono produkcję polskiego silnika S-21, który był montowany w samochodach: Warszawa, Żuk, Tarpan i Nysa.

2004 - W Warszawie zmarła Daria Trafankowska, aktorka filmowa i teatralna, znana m.in. z ról w filmach „Zdjęcia próbne”, „Bołdyn”, seriali „Polskie drogi” i „Na dobre i na złe”; Honorowy Obywatel Fromborka.

2005 - W Warszawie zmarł Jerzy Grzegorzewski, reżyser teatralny, scenograf, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego w Warszawie w latach 1997-2003.

2007 - W Warszawie zmarł Piotr Kuncewicz, pisarz, poeta, publicysta, krytyk literacki, autor m.in. książek „Samotni wobec historii”, „Agonia i nadzieja”, „Goj patrzy na Żyda. Dzieje braterstwa i nienawiści od Abrahama po współczesność".

2010 - Sejm RP przyjął ustawę o Służbie Więziennej.

2018 – W wieku 103 lat w Manchesterze zmarł porucznik Stefan Mustafa Abramowicz, ułan 1 Szwadronu Tatarskiego 13 Pułku Ułanów Wileńskich w Nowej Wilejce, więzień sowieckich łagrów, żołnierz II Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, uczestnik kampanii włoskiej; uważany za ostatniego ułana Rzeczpospolitej.

2020 – W Suwałkach zmarł Andrzej Strumiłło, malarz, grafik, rzeźbiarz, fotograf, poeta, pisarz, scenograf. Razem z Czesławem Miłoszem i Tomasem Venclovą zainicjował wydanie publikacji „Księga Wielkiego Księstwa Litewskiego” zawierającej teksty historyków, pisarzy i artystów z Polski, Białorusi i Litwy, odwołującej się do tradycji i dziedzictwa Rzeczypospolitej.

2023 – Zmarł Maciej Prus, aktor, reżyser teatralny i operowy, dyrektor i kierownik artystyczny wielu teatrów, odznaczony m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Gloria Artis.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy